Slapen, een intelligent proces

Slapen is oneindig veel complexer, veel interessanter en alarmerend veel belangrijker voor de gezondheid dan wij kunnen vermoeden. Dat moet wel zo zijn, want hoe kun je anders ruim 400 bladzijden schrijven over slaap? Volgens Matthew Walker, professor psychiatrie aan de faculteit Geneeskunde aan Harvard én hoogleraar neurowetenschappen en psychologie aan de universiteit van Berkeley, kun je zelfs doodgaan door slaaptekort.

De gevolgen van slaaptekort zijn desastreus. Het is funest voor het immuunsysteem, de kans op kanker wordt meer dan verdubbeld, kransslagaders slibben dicht en diabetes en overgewicht liggen op de loer. Uit onderzoek is gebleken dat slaap de meest effectieve manier is om onze geestelijke en lichamelijke gezondheid te herstellen. Wij mensen hebben een biologische drijfveer te willen slapen. Slapen is universeel. Het klinkt logisch, maar door Walkers treffende voorbeelden en heldere uitleg wordt de lezer geprikkeld dieper over het fenomeen slaap na te denken.  

Slaap is een soort kleine encyclopedie waarin alles wat met onze (nacht)rust te maken heeft voorbijkomt. Over vroege vogels en nachtbrakers, slaapstoornissen, de verschillende fasen van slaap, maar ook over wekkers heeft Walker een -overigens zeer geestig- stukje geschreven. Het eerste deel vertelt voornamelijk wat slaap nu eigenlijk is. Dat het drinken van koffie in de avonduren bij menigeen een slechte nachtrust bezorgt, is reeds bekend. Cafeïne leidt tot slaapdeprivatie. En dat alcohol de remslaap verstoort, wil je natuurlijk ook niet horen. Door de zeer heldere uitleg over wat alcohol en cafeïnegebruik werkelijk doen, raak je al snel overtuigd van de nadelige gevolgen.  

Tijdens het tweede deel wordt al snel duidelijker waarom we slaap nodig hebben. De remslaap is de dominante factor tijdens een deel van de vroege ontwikkeling van alle zoogdieren om het brein te construeren. Onze diepe non-remslaap zorgt ervoor dat herinneringen en nieuwe informatie worden behouden. Walker onderbouwt alles met wetenschappelijke onderzoeken, is niet wars van beeldspraak en deelt leuke wetenswaardigheden. Ben je wel eens in halfcomateuze toestand ‘s middags op het werk? Alle mensen, ongeacht hun cultuur of geografische locatie, hebben een genetisch bepaalde middagdip. En hier komt het: door siësta’s te houden leven we langer!  

Het derde deel over dromen is wat beknopt, maar desondanks erg boeiend. Er wordt gesproken over de stofjes in onze hersenen die in relatie tot stress staan en hoe deze tot nul gereduceerd worden wanneer we de droomtoestand in gaan. De tijd in onze droomslaap zorgt voor emotioneel herstel. Vloeiend gaat het over naar deel vier waar het gaat over het gevaar van slaapmedicatie en de effecten van Led-verlichting op de aanmaak van melatonine.  

Walker pleit voor een latere aanvang van scholen, aangezien het circadiaans ritme van een tiener zich niet in een ander ritme laat dwingen. Hij geeft hierbij duidelijk aan waarom dit is. Hij toont aan waarom we meer dan zes uur moeten slapen en hoe ziektes en verstoorde slaap twee kanten op werken. Dit alles zonder gebruik van moeilijke vaktaal.  

Als zitten het nieuwe roken is, wat is onvoldoende slapen dan? Vragen die de lezer bezig zullen houden na het vergaren van alle informatie uit dit boek. Met behapbare onderzoeken en noten onderaan de bladzijde, een appendix met slaaphygiëne-tips en een register. Nergens is dit boek slaapverwekkend!