Een ramp(en)scenario?
De 19de-eeuwse econoom Malthus voorspelde het al: de aarde raakt voortdurend overbevolkt, waardoor hongersnoden en oorlogen ontstaan, veel mensen sterven totdat er uiteindelijk zo weinig mensen over zijn dat er weer voedsel genoeg is. Lange tijd leek Malthus ongelijk te hebben, maar Kop uit ’t Zand toont een beeld dat langs die lijnen loopt.
Jan Terlouw werkt in Kop uit ’t Zand een rampscenario uit. Hoe kun je met harde bewijzen, feiten, de mensheid overtuigen dat er inderdaad een klimaatprobleem is? Waaraan merk je dat? En wat zijn de gevolgen? Ze blijken veel dramatischer dan politici, van welke partij dan ook, zeggen.
Arie, ambtenaar op het ministerie van Verkeer en Waterstaat, wil een daad stellen om het klimaatprobleem wereldwijd op de agenda te zetten. Dat lukt hem, voor één dag ongeveer. Maar alleen in Nederland en het kost hem zijn leven. Bart, zijn beste vriend, lijkt zijn natuurlijke opvolger als actievoerder. Maar Bart vindt het allemaal wel best. Zijn privéleven is belangrijker: zijn vriendin blijkt zwanger, hij moet snel afstuderen en een baan vinden. Daarna volgen nog meer privéverwikkelingen, waardoor hij nooit echt toegeeft aan de onrust die hij voelt bij alle rampen die de wereld teisteren. En hij is niet alleen. De politiek geeft niet thuis:
‘Enerzijds hielden de ministers van de betrokken landen emotionele speeches [..]. Anderzijds werd ieder concreet voorstel uitgekleed, geamendeerd, strijdig verklaard met een economisch belang, op de lange baan geschoven’
En van de wetenschappers moet je het ook niet hebben: 'Wetenschappers zijn naar hun aard nou eenmaal twijfelaars. Ze zijn geen profeten’.
Uiteindelijk komen de kinderen van Bart in actie, zij organiseren een studentenstaking. Kennelijk verwacht Terlouw het niet meer van de volwassenen en heeft hij zijn hoop gevestigd op de jongeren. Niet voor niets zal hij juist hen hebben toegesproken in De Wereld Draait Door: ‘Ik heb een mooi leven gehad en dat gun ik jullie ook’. Maar als je Kop uit ’t zand hebt gelezen heb je daar een hard hoofd in. Fijnzinnig fileert Terlouw de besluiteloosheid van onze samenleving, de neiging alles op de lange baan te schuiven en telkens het economisch belang voorop te stellen. En als je goed leest zijn de kinderen van Bart te laat. De rampen zijn er al, Nederland weet zich weliswaar nog redelijk te redden, maar wereldwijd is er sprake van vele ‘klimaatdoden’.
Heeft Terlouw gelijk? Zal het gaan zoals hij heeft beschreven? Waarschijnlijk hoopt hij zelf met deze novelle bij te dragen aan het gevoel van urgentie. Maar zo te zien heeft hij ook door dat dat weinig uit zal halen, zeker in deze dagen waarin de wereld geregeerd wordt door mannen die naar niemand luisteren en van geen klimaatprobleem willen weten.
Het verhaal zet het thema in ieder geval in scherpe lijnen neer. In het kader van een novelle kunnen personages niet echt worden uitgediept, maar als lezer vraag je je af en toe wel af hoe die zich moeten voelen. Er gebeurt nogal wat in hun leven en niet alleen op het gebied van milieu- of klimaatrampen. Terlouw laat zich terloops ook nog kennen als romanticus, als hij beschrijft hoe Bart op hun verzoek een kind verwekt bij een bevriend echtpaar. Daar hoort passie bij, geen pipetje. Zou dat stiekem een kritische noot zijn over de manier waarop onze samenleving is georganiseerd tegenwoordig? Koud en rationeel in plaats van invoelend en warm?
Kop uit ’t zand is zeker de moeite waard om te lezen. Het opent je ogen, je kunt klimaatsceptici wijzen op de tekenen van het probleem. Maar of dat allemaal zal helpen?
Jan Terlouw is namens D66 minister, kamerlid en commissaris van de Koningin geweest. Als kinderboekenschrijver heeft hij onder andere met De koning van Katoren vaker maatschappijkritische boeken geschreven. Met dochter Sanne schrijft hij thrillers voor volwassenen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marjoke Eikelenboom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
