Lieve inkijkjes in het leven van Deef

Kinderen kunnen zo heerlijk vertellen wat ze hebben meegemaakt. In Toen ik van Joke van Leeuwen vertelt Deef over zijn belevenissen. De titel maakt meteen al nieuwsgierig. Deef heeft duidelijk heel wat te vertellen, hij is een lekkere kletser. Geen spectaculaire ontsnappingen of bloedstollende avonturen, maar alledaagse gebeurtenissen die vooral bijzonder zijn door hoe Deef er tegenaan kijkt. ‘Averechts’, zoals De Morgen al schreef over Feest van het begin, de roman waarmee Van Leeuwen de AKO Literatuurprijs won.  

Want wie zegt dat de bus die Deef zojuist heeft gemist bijvoorbeeld keurig de route afrijdt, zoals hij altijd doet? Deef fantaseert dat die bus de hele wereld over gaat, tot grote verrassing van alle passagiers. Dat kan toch? Deef was er niet bij, dus hij weet niet waar die bus naartoe rijdt, het kan echt overal zijn! Of de keer dat hij wat leuks ging doen. Dat zijn de woorden van zijn vader ‘Zullen we wat leuks gaan doen?’ Zijn moeder reageert heel karakteristiek ‘Het leven is niet alleen maar leuke dingen doen.’ Je snapt meteen dat Deefs ouders zijn gescheiden en je ziet het ook al voor je: telkens als Deef bij zijn vader is, gaan ze leuke dingen doen. Bij zijn moeder woont hij. Niet dat dat vervelend is, maar ja, waar je woont doe je minder speciale dingen.  

In het verhaaltje lees je subtiel over de scheiding van zijn ouders en een klein beetje stil verdriet van Deef. Maar ook dat het goed is dat zijn vader ergens anders is gaan wonen; Deef snapt het wel. Want toen ze samen waren deden ze nooit wat leuks. Door alle verhaaltjes heen, leren we Deef kennen. Dus als hij moet bedenken wat hij moet worden, is het voor de goede lezer van tevoren al duidelijk dat dat maar een ding kan zijn: onderzoeker. In ieder verhaaltje onderzoekt Deef het onderwerp van alle kanten, denkt er op zijn manier over na en trekt een conclusie. Deef is een heel herkenbaar, lief jongetje. Als lezer kun je alleen maar van hem houden.    

De verhaaltjes kenmerken zich door een vaste structuur, subtiele humor, maar ook door de warme sfeer. Elk verhaal laat een gebeurtenis op een willekeurige dag zien en meestal vindt mama of papa daar wat van, zoals papa’s en mama’s meestal doen. Deze structuur maakt de verhaaltjes herkenbaar en goed te volgen voor jonge kinderen en het geeft een veilig gevoel. De wereld is herkenbaar en voorspelbaar.  

De vormgeving is speels. Tekst in drukletters en schrijfletters, groot en klein, wordt afgewisseld met zwart/wit illustraties, die ook van Joke van Leeuwen zijn. De schrijfletters zijn vaak onderdeel van de illustratie, het zijn kleine stripjes. Toen ik is een heerlijk boek om samen te lezen met je kind op schoot. Wat je kind niet kan lezen vul je zelf aan. Of je leest voor en laat je kind vertellen over de plaatjes.  

Joke van Leeuwen is heel veelzijdig. Ze schrijft voor kinderen en volwassen, poëzie en proza. Ze heeft vele zilveren griffels en Vlag en Wimpels gewonnen, naast zoals gezegd de AKO Literatuurprijs. Toen ik is eveneens weer een meesterwerkje. En dat verkleinwoord wordt hier alleen gebruikt omdat het, letterlijk, een kleine maar prachtige uitgave betreft.