Kies je kant

Wie heeft er gelijk in een #metoo-zaak? En wie wordt er geloofd? Op sociale media benaderen mensen een zaak vaak te zwart-wit volgens auteur Roelof Smit. Hij is een zelfstandig tekstschrijver en schrijver voor De Speld. Hij debuteerde in 2019 met het boek Kerst in Essen. In De dubbele waarheid gaat hij op zoek naar de nuance bij seksueel misbruik.

De dubbele waarheid is het verhaal van Milan en Ruben die samen een nacht doorbrengen. Maar Smit beschrijft niet alleen die nacht, ook hun jeugd en de periode ervoor en erna komt uitgebreid aan bod en dit alles in de ik-vorm om het nog persoonlijker te maken. Ruben en Milan komen hierdoor echt tot leven. Hun binnenwereld wordt zo uitgebreid beschreven dat het soms langdradig wordt maar doordat de andere personages oppervlakkig blijven, stelen Milan en Ruben wel de show. Het meest bijzondere aan dit boek is echter, dat het twee voorkanten heeft; de lezer bepaalt zelf of ze eerst het hele verhaal van Milan leest of eerst het verhaal van Ruben. Smit heeft voor deze vorm gekozen omdat, naar eigen zeggen, het hoogstwaarschijnlijk uitmaakt welk verhaal je eerst leest.

Er is namelijk nogal een verschil in de manier waarop Ruben en Milan de nacht ervaren. Voor Ruben is het zomaar een nacht met een nieuwe bedpartner. En Milan vindt dat hij seksueel is misbruikt. En zo kan het dat Smit twee kanten van hetzelfde verhaal vertelt en het toch twee totaal verschillende verhalen zijn. Het leest als een detective waarin de lezer steeds een klein stukje informatie toegeworpen krijgt om uiteindelijk een zo compleet mogelijk beeld van de gebeurtenissen te construeren. Misschien is vervolgens de conclusie dat Ruben schuldig is, of dat Milan juist de dader blijkt te zijn. Of dat je ze allebei gelooft en er geen schuldige aan te wijzen is. Wat je conclusie ook blijkt te zijn, Smit heeft naar eigen zeggen met zijn boek vooral beoogd dat er twijfel over het voorval ontstaat.

Het boek is opgebouwd uit korte hoofdstukken. Het taalgebruik is toegankelijk, het past bij de jonge personages en het heeft vaak een sarcastisch soort humor in de bijzinnen.

'Twintig jaar later realiseerde hij zich dat ik mij niet zou voortplanten, in ieder geval niet op de traditionele manier. Als progressieve atheïst kon hij niet anders dan mijn geaardheid accepteren, bovendien waren zijn geliefde Grieken er dol op. ‘Jammer’ vond hij het echter wel dat zijn tak van de Staal-dynastie niet werd voortgezet, dat weet ik op basis van de hoeveelheid keren dat hij het heeft herhaald vrij zeker.'

Maar als de omstandigheden zwaar worden, wordt het taalgebruik anders. Kan je eerst nog meeliften op de luchtige zinnen, kan je vertrouwen op een glimlach in elke alinea, in beide verhalen slaat de sfeer om. Niet op hetzelfde moment in het verhaal, maar de aanleiding is wel de nacht die Ruben en Milan samen doorbrengen.

'Plotseling leken al mijn spieren het tegelijk te begeven en zakte ik in elkaar tegen de radiator. Met mijn armen om mijn scheenbenen gevouwen en mijn voorhoofd op mijn knieën huilde ik. Mijn mond hing open in de vorm van een kreet, maar alleen het ruisen van het hete water in het gietijzer achter me was te horen.'

De dubbele waarheid is een boek over een botsing van twee werelden, met elk hun eigen waarheid. En zo kunnen beide verhalen kloppen en kan Milan zeker het gevoel hebben dat hij is misbruikt, terwijl de zelfverzekerde, stoere Ruben er gewoon een leuke nacht van heeft proberen te maken. Wat de waarheid ook is, De dubbele waarheid laat je vertwijfeld achter en met meer terughoudendheid om zomaar je mening te geven op sociale media.