Bomvol verhalen en amper leesbaar zonder voorkennis

Een wolf bij zijn oren pakken gaat over keizer Tiberius, die leefde van 42 voor Christus tot 37 na Christus. Hij was de stiefzoon van Octavianus (beter bekend als keizer Augustus) en werd later in zijn leven door Octavianus geadopteerd, zodat hij hem kon opvolgen. Tiberius werd ook wel de 'droevigste aller mensen' genoemd en het boek vertelt niet zozeer over zijn leven als wel over zijn overpeinzingen. Ook geeft het een inkijkje in hoe hij de tiran is geworden zoals hij wordt herinnerd. Maar het boek is niet makkelijk om te lezen; het vereist veel voorkennis over Tiberius zelf, over zijn tijdgenoten en over de Romeinse en Griekse mythen.

Auteur Sana Valiulina (geboren in 1964 in Tallinn, Estland) vertelt in een interview dat ze drie jaar lang alle boeken las die ze kon vinden over keizer Tiberius en zijn tijdgenoten. Valiulina is erg enthousiast over de Romeinse oudheid en ze weet er ontzettend veel van. Maar (en hier komt de maar), misschien weet ze te veel. En is het voor haar moeilijk om te begrijpen dat andere mensen niet alles over het onderwerp weten. Een wolf bij zijn oren pakken is wellicht voor iemand met een klassieke achtergrond goed te lezen. Maar voor de gemiddelde lezer voelt het als waden door een moeras van woorden. Alsof je een studieboek leest bij een vak dat je niet hebt gevolgd.

'Wat zeiden de Ouden ook alweer over het water? Juist, dat de Oceaan de oervader was van al het bestaande – dat was Homerus. En Thales, de wijze uit Ionië, had beweerd dat water en archè, de geheimzinnige oerstof waaruit de Kosmos was ontstaan, hetzelfde waren. Alles is water, alles komt uit het water en keert er weer in terug, in de Styx, de rivier des doods en de dochter van Oceanos.'

Valiulina heeft wel haar best gedaan om het boek toegankelijk te maken voor de niet-klassiek geschoolde lezer. Maar dat maakt het boek juist langdradig. Er zit namelijk veel herhaling in. Zo wordt een droom van Tiberius tot drie keer toe beschreven. Deze droom vindt plaats in Tiberius’ jongere jaren, in een tempel van Athena waar hij de godin achterna zit. Hij ontmoet in deze droomwereld veel overleden mensen en hij heeft zelfs seks met de overleden slaaf van zijn ouders. Zo duidelijk als de herhalingen van de droom zijn, zo warrig zijn de vele verhalen en verwijzingen naar goden en mythen. Alsof de auteur alle informatie die ze in die drie jaar research had gevonden, in het boek wilde proppen. Want het voelt echt als proppen. Het taalgebruik is vaak mooi en zelfs poëtisch, maar een verhaallijn is soms amper te ontdekken.

'Wat moet ik zoeken? En waar? Hij is weg, Kora, alsof hij er nooit geweest is... Alleen de boom waar hij net onder stond te oreren zwiept klaaglijk in de wind. En het lijkt of het nog donkerder is geworden, maar mijn ogen, die altijd zo goed in de duisternis konden zien, laten het opeens afweten... Ben ik blind geworden? Nee, want ik zie jouw ogen, Kora, als twee smaragden schitteren ze, de slangenogen, als ondergrondse sterren, maar ze geven geen licht, geen sprankje licht... Waar moeten we heen? Hoe moet ik iets vinden als ik niet weet wat het is?'

Als je een duidelijk of zelfs spannend verhaal over keizer Tiberius verwacht, kom je met dit boek bedrogen uit. Maar ben je iemand die graag lange, bloemrijke epistels over de Romeinse oudheid leest, bomvol verwijzingen naar de Romeinse en Griekse mythologieën en stampvol namen van mensen die ongeveer 2000 jaar geleden leefden, dan zit je goed.