Stoere marineverhalen

Het rijk geïllustreerde boek Alle hens! bevat een verzameling korte (voorlees-)verhalen over en door stoere mariniers. De kinderverhalen, geschreven door Harmen van Straaten, Bies van Ede, Peter Smit, Annemarie Bon, Lida Dijkstra, Harry de Bles en Marcel van Driel, zijn gevarieerd en bijzonder: geen van allen belichten de auteurs de welbekende zeewereld van de piraten en rovers. Ze bekijken de Nederlandse geschiedenis door de ogen van burgers.     Opvallend binnen Alle hens! is de variatie binnen de verhalen. Eenheid wordt gevormd door de kleurrijke tekeningen van Harmen van Straaten die de verschillende verhalen inleiden en onderbreken. Geheel in een stijl die vroeger doorgaans gebruikt werd en past bij de historische verhalen – zachte lijnen, potloodtekeningen, zachte kleuren – worden de verhalen voorzien van beelden bij de gebeurtenissen die de jeugdige lezers houvast bieden. Personages krijgen een gezicht en gebeurtenissen krijgen vorm.    

Maar binnen de uiterlijke eenheid vindt men een scala aan verschillende verhalen. Alle schrijvers belichten een andere kant van de Nederlandse marine. Waar de ene schrijver zich toelegt op de ruzie met Japan, gaat de andere schrijver nader in op de handel met China. Weer een andere schrijver beschrijft het leven van een marinier en zelfs ‘helden’ als Michiel de Ruyter en Piet Heijn worden besproken in de verhalen. Zelfs de slag op het Haarlemmermeer, het bombardement op Den Helder in de oorlog of de Slag bij Kijkduin worden aangehaald en uitgelegd aan de lezer.    

Ook de invalshoek en de gekozen perspectieven zijn per verhaal verschillend. Waar het ene verhaal verteld wordt vanuit een stoere marinier, lijkt het andere verhaal te bestaan uit brieven van een marinier naar het thuisfront. Weer een ander verhaal toont een sceptische blik op de marine: het leven van een waterman gaat niet over rozen en dat mag de lezer ook wel weten. Een enkele keer kiest de auteur zelfs voor een verwerking van een verhaal vanuit de ogen van een hond. Het komt het niveau in Alle hens! ten goede: het boek dreigt op geen enkel moment saai te worden; de verhalen zijn simpelweg te verschillend.    

Boeiend ook zijn de door de schrijvers uitgedragen boodschappen als ‘je bent maar één keer jong’, ‘wie niet sterk is, moet slim zijn’ of ‘van geweld komt geweld’. Hoewel de boodschappen soms zeer expliciet genoemd worden, blijken ze ook wel uit de gedragingen van de hoofdpersonen. Ze laten de lezer zien dat het niet zomaar een ‘uitdrukking’ is, maar dat het echt betekenis heeft. Mooi daarbij is ook de gekozen wereld. Alle schrijvers kiezen ervoor een periode uit de Nederlandse marineperiode te bespreken. Geen piratenverhalen, roversavonturen en verzonnen gevechten. In Alle hens! overheerst juist de geschiedenis: de periode van Willem II, de oorlogen, de VOC en de Spaanse Alva. De verhalen zijn leerzaam, maar niet belerend.    

De variatie in perspectief, in onderwerp en in geschiedenisperiode maken dat Alle hens! bij elk verhaal weer opnieuw een verrassing vormt voor de lezer. Humor, spanning en verdriet wisselen elkaar af, schrijvers schuwen de harde kant van het mariniersleven niet en confronteren de lezers op diverse plaatsen met vakjargon (‘loefzijde’). Enig minpuntje lijkt de overheersend beschrijvende verteltrant. Menig verhaal mist de broodnodige dialogen en worden gekenmerkt door beschrijvingen van de gebeurtenissen. Dit maakt het voorlezen hier en daar onaantrekkelijk en zorgt er ook voor dat de levendigheid uit de verhalen verdwijnt. Jammer, want Alle hens! lijkt voor de rest succesvol.