Napoleon, voor al uw zaken; groot of klein

Napoleon wordt met zijn paard in de 21e eeuw door diverse Noorse vissers opgevist en vervolgens ontdooid: klaar om naar Frankrijk te gaan. Deze bizarre, en tegelijkertijd zeer intrigerende enscenering vormt de basis voor De kleine keizer is terug, de derde roman van Romain Puértolas (1975).

Gehuld in een skinny jeans, een T-shirt van Shakira en met een I Love Paris-rugzak paradeert Napoleon door Frankrijk. Nadat hij op het vliegveld heeft weten te ontsnappen aan wetenschapper Bartoli is hij op vrije voeten. Hij heeft gehoord van de aanslagen op Charlie Hebdo en is vastbesloten een nieuwe zegetocht te voeren: zijn zegetocht tegen de jihadisten. Terwijl de westerse wereld geteisterd wordt door diverse terroristische aanslagen, probeert Napoleon Bonaparte zijn nieuwe leger op de been te brengen om te strijden tegen het brein achter deze aanslagen. Het zal een strijd worden tussen de beer en de bij.

Al snel blijkt De kleine keizer is terug een bijzonder vlechtwerk van feit en fictie. Puértolas verweeft feiten over Napoleon, zijn missende penis, zijn uitspraken en zijn veldslagen, met feiten uit de recentere geschiedenis: de aanslagen op Charlie Hebdo, in Madrid en Londen en verwerkt dit in een verder volkomen fictief verhaal. Hij laat Napoleon Bonaparte laveren in een wereld vol brandhaarden en doorbreekt daarbij het keizerlijke verhaal meerdere malen met passages over terroristische aanslagen. Ook daarin lijkt hij een bijzondere weg te vinden: de weg van realiteit en fantasie. De wonderlijke wereld van Napoleon in Frankrijk - bijzonder, enigszins romantisch en verre van gewelddadig - wordt doorbroken door de meest verschrikkelijke dingen. Zo ver weg en tegelijkertijd zo dichtbij.

Bijzonder daarbij is de hoofdpersoon: Napoleon Bonaparte. Door de kleine keizer, die het leven verloor in 1821, terug te laten komen in de 21e eeuw, ontstaat een aantrekkelijk verhaalelement. Met Napoleon creëert Puértolas voor zichzelf de mogelijkheid volkomen schijnobjectief naar de westerse maatschappij te kijken. Helaas verzaakt hij daarbij in het geven van een volledig consistente uitwerking van Napoleon. Waar Bonaparte in delen van het verhaal totaal nieuw in deze westerse wereld is en alle basics moet leren kennen, blijkt hij vrij plotseling bekend met andere fenomenen: Coca-Cola en Sudoku’s behoren tot de normale wereld en een iPhone aanschaffen is “zo gepiept”: “Ik begin hem pas volgend jaar af te betalen. Betaling in drie keer zonder kosten bij Carrefour, onbeperkt sms’en en bellen in het binnenland, roaming in het buitenland voor de halve prijs.” Napoleon blijft hierdoor een hedendaags mannetje met af en toe wat bijzondere trekken en een wereldvreemd beeld.

Toch creëert Puértolas met deze Napoleon de mogelijkheid tomeloze kritiek te uiten op onze huidige maatschappij. Daarbij kiest hij een weg vol humor. Verpakt in een uiterst vermakelijk verhaal, bereikt elke vorm van kritiek de lezer. De kleine keizer is terug lijkt een verkapt protest tegen het Jihadisme, de toename van geweld en de brandhaarden over de hele wereld. Tegelijkertijd lijkt het een pleidooi tegen de schijnneutraliteit van de Westerse landen: “Zodra een moslima op school een sluier omdoet of een vrouw inkopen gaat doen in een boerka, komt men in het verweer met het Franse neutrale karakter, opzichtige tekens en al die dingen. Daarentegen is men blij om met Pasen op vakantie te gaan…” De onschuldige Napoleon toont de lezer zijn blik op de wereld: “Jullie hebben geweldig veel geluk dat jullie nu leven. En ik zeg dat niet vanwege cola light of de verkiezingsprogramma’s. Ik heb het over het stemrecht voor vrouwen, de vaccins, de sociale voorzieningen, het recht op werk, de toegang tot kennis. (…) Je beseft nooit genoeg hoeveel geluk je hebt, Valentijn. Je bent een vrij man en je leeft.”

Van jihadisme tot hippisme. Een overdreven en wellicht zoetsappig slot brengt de lezer naar de ontknoping van het verhaal. Puértolas verpakt een bijzonder staaltje kritiek, vol gewaagde uitingen in een humoristisch jasje. Het jasje van Napoleon Bonaparte.