Oerpoep en andere kwesties van levensbelang

“Ik bied je mijn verontschuldigingen aan. Voor alles wat ik de komende achttien jaar of zo zal doen.” Fredrik Backman start Dingen die mijn zoon moet weten over de wereld onheilspellend, hilarisch en heel herkenbaar. In een poging zijn zoon uit te leggen hoe de wereld in elkaar zit en hoe lastig het is om een beginnend vader te zijn, slaagt Backman met vlag en wimpel. Op prachtige wijze combineert hij dolkomische verhandelingen, originele vergelijkingen en beeldend taalgebruik met ernst, een kritische blik op de maatschappij en een zeer directe toon. Backman wint zijn eigen strijd in de literatuur met zijn welbekende middel: humor. “En dat je je goed realiseert dat jij was begonnen.”

Na een uitgebreid excuus aan zijn zoon begint Backman zijn verhandelingen over wat zijn zoon volgens hem allemaal moet weten om de wereld te kunnen overleven. En daarmee begint hij met het belangrijkste: de rol van poep in het eerste levensjaar van een kind. Met uiterste precisie beschrijft hij de angst van iedere ouder: gaat het kind poepen, ja of nee? Ook andere ‘belangrijke’ zaken, zoals de looprichting bij IKEA, slapeloze nachten, God en zijn vliegvelden, de zingende giraf en voetbal passeren de revue.

Toch bestaat Dingen die mijn zoon moet weten over de wereld niet louter uit komische fragmenten. Middels diverse verhalen duwt Backman de lezer met de neus op de feiten en toont hij ons een maatschappelijk kritische blik. Hij bespreekt de huidige maatschappij waarbij hij niet zelden kritiek geeft op de huidige mens: “We hebben geen flauw idee wat we eigenlijk aan het doen zijn, kinderen krijgen lijkt in veel opzichten op een poging met een shovel door een porseleinwinkel te rijden. Met je benen in het gips. En je bivakmuts achterstevoren op. Dronken.” Door middel van sarcasme, herhalingen, ironie en heel herkenbare situaties toont hij ons het tegenovergestelde van wat hij zegt: “Maar verder ben ik dus niet boos.”

Deze uit het leven gegrepen verhalen, met hier en daar een kritische noot, worden afgewisseld met de zogenaamde ‘wat-moet-je-ermee’-verhalen: de pure nonsens. Niet zelden confronteert Backman de lezer met enerzijds een emotioneel beladen verhaal, vol humor, om vervolgens een korte verhandeling te schrijven over iets wat zeker niet van levensbelang is. De tips om Monkey Island 3 uit te spelen of het recept voor gefrituurd Snickerijs vormen een welkome afleiding tussen verhalen over wat het kind moet weten over mannelijkheid en goed en slecht.

“Ik zeg alleen dat de hele procedure van ‘s ochtends kinderen hun jas en alles aantrekken wel lijkt op een poging een aap in een complete ijshockeykeepersuitrusting te hijsen, wanneer die aap net in zee is gedoopt, is gevoerd met jalapenos en hardnekkig beledigd door een dikke Duitser van middelbare leeftijd met een sombrero in de bar van de boot naar Finland.”

Naast een goede dosis humor gebruikt Backman de kunst van het beeld om de lezer te bekoren. Met prachtige, haast homerische vergelijkingen, weet Backman zijn verhalen extra kracht mee te geven en met goed gekozen typeringen –  “Ze zijn geen personen. Ze zijn Zwitserse zakmessen met baardgroei” – treft hij de lezer in zijn hart. Direct, zonder poespas en heel herkenbaar.

Na talloze levensbelangrijke en minder levensreddende tips voor zijn zoon, nadert Backman de slotakkoorden van Dingen die mijn zoon moet weten over de wereld. Langzaam maar zeker komt hij bij de essentie van het leven: de liefde. Met wat je moet weten over de liefde lijkt hij een gevoelige snaar te raken. Maar Backman is Backman niet zonder een knipoog: “Zoals dat ik hou van het tweede seizoen van The West Wing en van Paul Scholes. En van spek.”

In Dingen die mijn zoon moet weten over de wereld brengt Backman humor, ironie en ernst op prachtige wijze samen. Direct en zeer herkenbaar beschrijft hij de dagelijkse beslommeringen van een jonge vader. En dat alles met een knipoog.

“En het spijt me allemaal.
Echt.
Het is moeilijk om een goede ouder te zijn.”