Een Joker. Een Loper. Een mysterie.

‘Wat is de overeenkomst tussen een raaf en een bureau?’ Wie zich denkt te wanen in de wereld van Alice in Alice in Wonderland heeft een punt gescoord. Wie de Raaf van Edgar Allan Poe denkt te herkennen scoort ook punten. Harteloos van Marissa Meyer bevat beide legendarische verhalen. Zij verwerkt de beroemde dialogen en personages in een nieuwe wonderlijke wereld: de wereld van Lady Catherine.  

‘Haar haat brandde een gat in haar maag en flakkerde elke dag feller.’ Lady Catherine woont met haar ouders in Wonderland. Ze heeft maar één droom: samen met dienstmeid Mary Ann een bakkerij openen. Helaas hebben haar ouders andere plannen met haar. Op het feest van de Hartekoning komt ze erachter dat deze lachwekkende man haar ten huwelijk wil vragen en ze eigenlijk geen kant meer op kan: ‘Ze zou zijn koningin worden. En koninginnen… koninginnen openden geen bakkerijen samen met hun beste vriendin.’ Gelukkig is daar al snel de oplossing gevonden: de superleuke joker Jest redt, samen met de kat en de Raaf, Lady Cath van het huwelijksaanzoek.  

In eerste instantie is Harteloos aantrekkelijk en fantasierijk. Meyer hanteert uitermate simpel taalgebruik (korte zinnen, makkelijke woorden) waarmee ze de lezer al snel in het verhaal trekt. Daarbij voert ze tal van herkenbare elementen op: de pratende kat doet in alles denken aan de pratende kat uit Shrek, het schaakbord is een overbekend element en ook de pratende dieren zorgen voor een ‘thuiskom’-gevoel. Sterk is daarbij de typering van de dieren. Waar de Raaf in rijm spreekt, zoals de Raaf van Allan Poe betaamt, lijkt de kat louter sarcastisch naar de wereld te kunnen kijken gelijk aan alle klassieke katten.  

Lange tijd doet Harteloos ultra sprookjesachtig aan. Helaas gaat dat gepaard met de clichés der clichés. De koning is verliefd op Cath, maar Cath voelt wat voor zijn Joker. Cath is op haar beurt rebels: ze is vrijgevochten en wil een eigen bakkerij: ‘Ik wil helemaal geen koningin worden! Ik wil…weet ik veel. Als ik ooit ga trouwen, dan wil ik dat er romantiek is, en passie. Ik wil verliefd worden.’ Het daarbij gekozen verhaalverloop is clichématig opgebouwd. Cath wordt gered door Jest en zij krijgen gevoelens voor elkaar. Jest weet op zijn beurt het huwelijk van Cath en de koning uit te stellen en krijgt zo meer kans zijn geheime missie uit te voeren. Als een echte heer neemt hij Cath mee naar de mooie kanten van de wereld en verovert hij haar hart meer en meer. Helaas blijkt het Cath niet lang voor de wind te gaan. De macht van de koning lijkt sterker te zijn dan de macht van de liefde en ook in de zakenwereld lijkt ze niet verder te komen.    

Toch is Harteloos, ondanks de enorme voorspelbaarheid en grotendeels oppervlakkige karakters, aantrekkelijk. Enige diepgang vind je in de verwijzingen naar klassieken van Allan Poe en Carroll. Meyer kweekt in haar verhaal een geheel nieuwe wereld rondom deze klassieken. De daarbij goed uitgewerkte personages, hier en daar wat overdreven neergezet, doen het verhaal veel goed. Tot in detail laat Meyer zien dat Marissa de Hartenkoning minacht, ‘Toen ze zich omdraaide zag ze de koning over de zanderige dansvloer naar haar toe huppelen’, en elk personage is totaal anders dan het andere. Vele medespelers blijven slechts flat characters, maar hun overdreven neergezette karakters wekken regelmatig humor op. Tegelijkertijd zorgt de mysterieuze Jabberwock, een geheimzinnig monster, voor de broodnodige spanning in het verhaal, evenals de geheime missie van Jest.

De manier waarop Meyer vormgeeft aan de driehoeksverhouding tussen Jest, Hartenkoning en Cath in Harteloos is scenisch en bij vlagen zeer humoristisch. Het nodigt de lezer uit tot genieten middels leedvermaak. Met Harteloos keer je nog één keer terug naar de wereld van Alice: ‘Pas toen ze zich over de put heen boog, zag ze dat het geen put meer was, maar een wenteltrap die omlaag leidde. Dieper en dieper en dieper de aarde in.’