Leesvermaak en plaatsvervangende schaamte

Het lijkt wel een soap. Je ouders zijn gescheiden en hebben beiden een nieuwe relatie. Ze hebben geen contact meer met elkaar en willen niets van elkaar weten. Echter één ding hebben ze nog samen: een zomerhuis in Wainscott. Beide nieuwe gezinnen delen het huis, zonder elkaar te ontmoeten. Het lijkt een gegeven dat vraagt om onheil: ‘Het was een wankele wapenstilstand, doorspekt met oud gif.’ Ann Brashares maakt dankbaar gebruik van deze setting in Het zomerhuis. De YA-roman, vertaald door Lia Belt, belooft veel humor, pijnlijke momenten en liefdesverdriet.  

Brashares begint haar roman met het geven van een overzicht van beide families. Lila en Robert, ooit samen gelukkig, hebben drie kinderen: Mattie, Quinn en Emma. Beide volwassenen hebben echter in een tweede, nieuwe relatie ook kinderen. Robert kreeg samen met Evie de zeventienjarige Sasha en Lila kreeg samen met Adam - de eveneens zeventienjarige - zoon Ray.  

Hoewel Ray en Sasha elkaar nog nooit ontmoet hebben, hebben ze beiden het gevoel dat ze elkaar heel goed kennen. Ze zijn allebei opgegroeid in het zomerhuis, hebben in hetzelfde bed geslapen en delen een kledingkast, slaapkamer en spullen. Maar tot een persoonlijke ontmoeting is het nog nooit gekomen. Tussen Robert en Lila lijkt de wereld louter te bestaan uit haat en nijd en elke vorm van contact moet worden voorkomen. Emma, Quinn en Mattie zitten er tussenin. Zij beleven vakantie na vakantie in het zomerhuis en zien Ray en Sasha opgroeien. Wanneer Emma een jongen aan de haak slaat en wil trouwen, zullen Lila en Robert een stapje opzij moeten zetten. Een ontmoeting tussen beide families lijkt onoverkomelijk.  

Brashares creëert haar plot vanuit een bijzondere setting. Alleen al het feit dat Sasha en Ray elkaar nog nooit ontmoet hebben, maar toch min of meer samen opgroeien lokt een interessant verhaal uit. Door te kiezen voor een meervoudig perspectief, waarbij de auteur de kant van onder andere Ray, Sasha en Emma belicht, geeft ze de lezer een volledig beeld van de situatie. Tegelijkertijd creëert ze op die manier spanning: als lezer weet je al dat dit nooit goed kan gaan. De hoofdpersonages weten het alleen nog niet.  

Binnen het verhaal schept Brashares vervolgens talloze dunnere lijntjes. Ray en Sasha krijgen een bijzondere baan aangeboden, Quinn ontdekt een foto van een speciale vrouw, Emma krijgt een relatie met Jamie en Jonathan Dawes komt plotseling in beeld. Stuk voor stuk zijn het boeiende verhalen, ware het niet dat ze amper uitgewerkt worden. Al snel krijgt de plot een hap-snapkarakter dat het vervolgens niet meer verliest. Elke wisseling in een perspectief betekent een sprong in tijd en gebeurtenis, waardoor een fragmentarisch geheel ontstaat en sommige beslissingen ogenschijnlijk snel genomen worden. Lange tijd is dit hinderlijk. De lezer heeft nog geen grip op de personages en krijgt dat nauwelijks, door de manier van schrijven. Pas op het moment dat Emma, Mattie, Quinn, Ray en Sasha vertrouwder gaan voelen komt er voor je gevoel meer lijn in het verhaal en kun je de tijdsprongen waarderen. Het zomerhuis lijkt vanaf dat moment uit te groeien tot een aantrekkelijk familieverhaal.

Ver voor de daadwerkelijke ellende in het verhaal plaatsvindt, heeft de lezer al een naar onderbuikgevoel. Brashares speelt er handig op in door de daadwerkelijke gebeurtenissen uit te stellen. Goed beschreven en zeer emotionele berichten tussen Ray en Sasha vullen de lege plekken en emotioneren de lezer. Langzaam wordt duidelijk wat voor ellende Robert en Lila aanrichten door hun strijd. Ray en Sasha, die samen de spil van de familie vormen, wordt contact min of meer onmogelijk gemaakt, terwijl zij misschien wel de meest wijze leden zijn.  

Een einde vol dramatiek sluit Het zomerhuis passend af: het lijkt hap-snap, mist diepgang, komt vrij plotseling, maar leest heerlijk weg. Als lezer smul je van wat er gebeurt en leef je daadwerkelijk mee met enkele familieleden. Het tekent het hele boek. Brashares heeft – los van de setting - geen uniek of thematisch sterk verhaal neergezet, maar weet de lezer wel te vermaken: leedvermaak, plaatsvervangende schaamte, verdriet en romantiek doen het altijd goed.