Een volledig maar onopvallend oorlogsboek
Hetty Verolme zat in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog gevangen in het kamp Bergen-Belsen. In 2014 brengt ze De kleine moeder van Bergen-Belsen uit waarin ze haar ervaringen beschrijft. In 2016 verschijnt haar verhaal opnieuw, maar nu in het voor jongeren bewerkte Hetty. ‘Ik heb geen zorgeloze kindertijd gehad. Ik bracht samen met mijn vader en moeder en mijn twee broers een aantal jaren van mijn jeugd door in concentratiekamp Bergen-Belsen in Duitsland, waar we tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers naartoe gedeporteerd waren.’ In vogelvlucht neemt Verolme de lezer mee door de roerige beginjaren van de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. Ze beschrijft de periode 1941-1943 waarbij ze af en toe inzoomt op de voor haar traumatische razzia’s: ‘‘Vaarwel, kinderen,’ riep oma. ‘Vaarwel, vaarwel,’ Het waren de laatste woorden die we haar hoorden zeggen.’
Op 29 september 1943 staat de SS bij Hetty zelf voor de deur. Ze wordt met haar familie naar Westerbork gebracht, om vervolgens in het jaar 1944 doorgevoerd te worden naar kamp Bergen-Belsen in Duitsland. Vanaf dat moment vertelt Hetty over haar leven in Bergen-Belsen. Ze vertelt over het moment dat haar vader gestraft wordt, over het moment dat kampleden sterven en van hygiëne geen sprake meer is.
Lange tijd lijkt Hetty niet meer dan een oorlogsboek waarvan er al veel zijn. Het concept, waarbij een oorlogsverhaal als een memorie opgeschreven wordt, is niet vernieuwend, evenals het verhaal dat Verolme in de eerste helft van Hetty vertelt. Daarbij zorgt ook het gekozen perspectief voor wankelingen in het verhaal. Enerzijds stelt dit perspectief Verolme in staat de lezer regelmatig te voorzien van extra informatie in de vorm van vooruitblikken. Anderzijds verliest Hetty op deze manier het laatste beetje spanning. De lezer houdt nergens vraagtekens, alles wordt direct opgelost: ‘De trein vertrok om middernacht. Met Herman en zijn ouders en rabbijn Bluhm aan boord. Veel later hoorde ik dat ze naar Auschwitz gebracht waren, waar ze in de gaskamer zijn overleden.’ Wel blijkt de toevoeging van de foto’s van Hetty en haar familie goedgevonden. Als lezer besef je dat Hetty niet zomaar een verhaal bevat, het bevat een leven.
Vanaf het moment dat de ouders de kinderen in het kamp verlaten, en Hetty noodgedwongen de ‘jonge moeder’ van het kamp wordt, wordt het verhaal interessant. Hetty wordt vernieuwend en onderscheidt zich langzaam van de tientallen oorlogsboeken die eerder verschenen. Zeer gedetailleerd en met gepaste precisie vertelt Verolme vervolgens haar verhaal over de verschrikkingen in Bergen-Belsen en de manier waarop ze samen met zuster Luba op de jonge kinderen past tijdens de eindjaren in de oorlog. Helaas blijft ze daarbij grotendeels hangen op de lijn der gebeurtenissen. Bovendien blijft haar schrijfstijl wankel. Soms prachtige uitingen, ‘Hoewel we het op dit moment nog niet beseften, markeerde deze ontmoeting het begin van het geleidelijke verlies van onze eigenwaarde dat zich zou voltrekken tijdens onze jaren in Belsen,’ gaan gepaard met veel minder geslaagde, soms zeer indirecte zinnen: ‘Hij was zo’n aardige agent dat ik hem, tegen de tijd dat hij klaar was met de ondervraging, adoreerde, zoals alleen een jong meisje dat kan.’
Ondanks Verolmes gedetailleerdheid lijkt Hetty niet geheel door te dringen bij de lezer. Diverse verhaalelementen, alle doden, alle gruwelen en alle mishandelingen, raken de lezer door de hardheid waarmee Verolme erover schrijft. Andere verhaalelementen verliezen hun kracht, juist doordat Verolme aanstipt dat het ‘gruwelijk’ is: ‘In het kamp gebeurden intussen verschrikkelijke dingen.’
Hoewel Hetty een nieuw oorlogsverhaal bevat, kruipt het toch niet geheel uit het hoekje ‘oorlogsboeken’. Het verhaal is niet écht vernieuwend en de schrijfstijl is niet opvallend; Hetty lijkt een dertiende in een dozijn. Echter, het verhaal geeft wél een goed en volledig beeld van het leven van een kind in een concentratiekamp in de laatste jaren van de oorlog en gedurende de bevrijding. Daarin is Hetty wel anders. ‘Hetty, je moet nu snel beter worden, want het duurt nu echt niet lang meer tot we vrij zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marloes
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
