Nummer 1716 brandmerkt je voor het leven
"Ik zie je. Je hebt honger. Je bent een mens."
Twintig jaar geleden bracht Heather Dune Macadam het verhaal van Rena Kornreich Gelissen voor het eerst uit in de vorm van Rena’s belofte. Twintig jaar later verschijnt het verhaal opnieuw, vertaald door Sylvia Wevers, maar nu met een historische toelichting. Dune Macadam kon afmaken waaraan ze eerder begon. Rena maakt dat zelf niet meer mee. Haar verhaal blijft echter in een unieke vorm bestaan.
Rena’s belofte lijkt in eerste instantie verdacht veel op de talloze andere oorlogsmemoires. Rena heeft als joods meisje de Tweede Wereldoorlog voor het grootste deel meegemaakt in een kamp. In haar geval betrof het Auschwitz. Al snel blijkt het verhaal van deze joodse nét een beetje anders: Rena behoorde tot de vrouwen die op het eerste transport naar het kamp zaten. Jaren na de oorlog spreekt de Amerikaanse Heather met haar, waarna ze Rena’s verhaal zo waarheidsgetrouw mogelijk probeert weer te geven.
Dit is zeker in het begin van het verhaal goed te merken. Dune Macadam blijft, na een verantwoording over haar zoektocht vooraf, dicht bij de werkelijke weergave van het gesprek. Dit doet ze door Rena’s gedachtegang in het begin zo te verwoorden zoals het ging: heen en weer springend in de tijd en met tussenposen. Af en toe onderbreekt Rena haar verhaal om terug te keren naar het heden. Daarin neemt ze de lezer mee. Dit is slechts voor even. Wanneer Rena echt op stoom komt, wordt haar verhaal zonder onderbrekingen en met indrukwekkende afbeeldingen verder weergegeven.
Het verhaal begint in 1920 met een korte schets van Rena’s familie. Rena vertelt hoe het gezin eruitzag en hoe haar geliefde niet-joodse Andrzej eigenlijk de liefde van haar leven was maar het niet mocht zijn. Ze beschrijft het begin van de oorlog, waarin de joden steeds minder mochten, steeds harder moesten werken en minder mochten geloven:
"Wanhopig keken papa en de anderen toe hoe ons geloof werd vernietigd door de vlammen."
In het begin is het verhaal voornamelijk beschrijvend. De weinige dialogen sieren de pagina’s, maar de lezer moet het vooral doen met aandacht voor de gebeurtenissen en gedachten rondom Rena. Toch slaagt Dune Macadam erin het verhaal in die fase levendig te houden. Het simpele toegankelijke taalgebruik en haar oog voor detail helpen daarbij. Als lezer word je vrij moeiteloos meegenomen in het verhaal en ontdek je samen met Rena de verschrikkingen van de start van de oorlog.
Dit alles verandert wanneer Rena naar het werkkamp Auschwitz gaat. Indrukwekkend realistische dialogen komen meer naar de voorgrond en de enscenering van het verhaal wordt sterker. Middels voetnoten met daarin informatie over de oorlog geeft Dune Macadam de lezer de nodige historische bagage mee. Tegelijkertijd blijft het verhaal uiterst gedetailleerd. Je kunt het gekraak van schedelbotten horen, evenals Rena op het moment dat ze haar verhaal vertelt.
En dat verhaal is indrukwekkend. Rena vertelt over de verschrikkingen in het kamp, de heersende ziektes, de angsten die de gevangenen hadden en de meedogenloze houdingen van sommige Duitse soldaten. In haar vertelling schuwt ze niets: lijken, geweld en gruwelijke psychische kwellingen worden de lezer niet onthouden.
Rena’s belofte is een toegankelijk verhaal, vol goed vormgegeven dialogen en bijzonder indrukwekkende herinneringen. In de kern behoort het boek tot de dikke stapel oorlogsromans met memoires van slachtoffers en zal het de wereld niet écht doen veranderen. Echter, de levendige weergave van het verhaal, de bijzondere aandacht voor ook de periode voor en na de zwaarste jaren in Auschwitz én het oog voor onbekende details uit het oorlogsleven, maken het boek nét even anders. Heather Dune Macadam slaagt met vlag en wimpel: Rena’s verhaal blijft bestaan. Samen met Rena heeft ze van een nummer een mens gemaakt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marloes
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
