Divers, maar toch gelijk

In Tegenwicht presenteert Conny Hoogendoorn 21 verhalen die ‘ertoe’ doen. Verhalen die verschil maken. Verrassend en norm bevestigend, afstandelijk en dichtbij, maar bovenal divers en toch zo gelijk.

“Een beschadigd mens verdient een kans.” Tegenwicht bevat op het eerste gezicht 21 losstaande verhalen over mensen uit het dagelijks leven. Geen samenhang, geen overkoepeling. Wie beter leest, constateert echter anders. Elk verhaal beslaat een losstaand thema, waarin diverse overkoepelende elementen zijn verwerkt. Vaak staat de veelbeschreven liefde voorop, maar ook jaloezie, haat, overspel, misbruik, het schrijverschap en seks worden centraal gesteld door Hoogendoorn. Daarbij spelen de kerk en het geloof in diverse verhalen een belangrijke rol: regelmatig biedt het geloof de protagonist steun, maar even zo vaak zorgt het geloof voor verdriet en verbijstering.

Bijzonder hierbij is de perspectiefkeuze. Vaak kiest Hoogendoorn voor het personale perspectief in haar verhalen en creëert daarmee enige mate van afstand tot de hoofdpersonages. Bij het verhaal ‘Stille nacht’ mag de lezer wél genieten van het ik-perspectief, met alle gevolgen van dien: het verhaal raakt, meer dan alle andere. Daarbij schrijft Hoogendoorn opvallend vaak vanuit de ‘bad guy’; de protagonist die zowel antipathie als sympathie opwekt. Een schrijfster die lachend haar man ten onder ziet gaan in ‘Heb ’t hart eens’, Dorien die wraak neemt op haar minnaar in het titelverhaal ‘Tegenwicht’ en de onbegrijpelijke man in ‘Ontaard’ : allen ‘beschadigde mensen’ die wellicht een kans verdienen?

Dat mensen een kans verdienen, wordt in de bundel duidelijk. Middels zeer diverse verhalen over veelal herkenbare onderwerpen laat Hoogendoorn zien dat iedereen een leven verdient en dat iedereen een geschiedenis heeft die zijn of haar handelen verklaart. Waar de zusjes in ‘Zussen’ en Sylvia in ‘De jacobsladder’ het toonbeeld zijn van mensen die een tweede leven verdienen, zorgt het ongelukkige stel in ‘Fijne zondag’ voor ontroering. Ook dit stel kan samen verder, met wat hulp van anderen.

Helaas maakt niet elk verhaal de gehoopte indruk. Waar diverse verhalen norm brekend zijn door de opvallende keuze voor de protagonist of het verloop van het verhaal, zijn evenzoveel verhalen normbevestigend door de manier waarop de thematiek uitgewerkt wordt. Menigmaal kiest Hoogendoorn een te groot thema voor een te kort verhaal waardoor de diepgang mist. Waar ‘Go girl go’ zeker een prachtig verhaal over pesten bevat, is het niet vernieuwend en het verloop van ‘Vertrouwen’ blijkt voorspelbaar en is evenzo bizar. Ook de introverte studente in ‘Verlegen’ laat ons geen nieuwe kant van de maatschappij zien. Tegelijkertijd zet Hoogendoorn de wereld met het verhaal over de beschadigde man in ‘Ontaard’ of de indrukwekkende zussenactie in ‘Zussen’ op zijn kop en gunt ze je wel degelijk een andere kijk op de samenleving.

Toch lijkt de verscheidenheid te werken. De schrijfster heeft haar bundel zo vormgegeven dat norm brekend en normbehoudend elkaar afwisselen, waardoor de honger blijft. Na een reeks begrijpelijke, emotiebehoudende verhalen als ‘Fijne zondag’ of ‘Zorgen’ snakt de lezer naar verwarring, naar een nieuwe blik. De honger wordt gestild met het perfect gestileerde ‘Duistere mannen’, waarbij de schrijfstijl geheel aansluit bij de warrige psyche van hoofdpersoon Cin, ondanks de heldere en korte notatie die typerend is voor Hoogendoorns verhalen. Tegenwicht krijgt diepgang door zulke verhalen, verhalen waarbij je niet alleen geconfronteerd wordt met een beschadigde hoofdpersoon, maar waarbij je ook aangezet wordt tot nadenken. Nadenken over de maatschappij en haar gebreken.

Met Tegenwicht bedient Conny Hoogendoorn diverse lezers. De korte, soms staccato zinnen die bijna elk verhaal sieren maken samen met het geloof, de liefde, de jaloezie en het verraad een geheel van de 21 verhalen. Een geheel dat wankelt als het gaat om diepgang en vernieuwing. Hoogendoorn schokt en sust, behoudt en breekt.