Een kijkje in het kwetsbare hart van een ander

Met Birthday brengt Meredith Russo een zeer belangrijk boek op de markt. In haar YA-roman richt ze zich op de levens van vrienden Morgan en Eric. Beide jongens zitten op hun eigen manier niet goed in hun vel. Voor Russo een prachtige mogelijkheid om in te zoomen op hun psyche.  

In de hele roman volg je pak en beet zes jaar van de jongens. Elke keer ontmoet je ze op hun verjaardag – toevallig dezelfde dag – beginnend op hun dertiende en eindigend op hun achttiende. Elke verjaardag weer zijn de twee jongens samen. Hoe goed ze ook met elkaar lijken te kunnen; beiden hebben zo hun geheimen. Enerzijds speelt het gevoel van Morgan een belangrijke rol. Sinds enige tijd weet hij dat hij eigenlijk geen jongen is, maar een meisje wil zijn.  

Op zijn dertiende wil hij het aan Eric vertellen, maar die lijkt het niet te horen. Vanaf dat moment draagt Morgan het zwaarste geheim uit zijn leven mee; met alle gevolgen van dien. Eric daarentegen denkt dat Morgan homo is en dat vindt hij helemaal prima. Ook hijzelf heeft gevoelens voor jongens. Dat kan hij echter niet bij zijn familie kwijt. Zijn vader en ook zijn broer zijn ‘harde’ mannen en hebben zeker geen open blik. Eric moet zich noodgedwongen anders voordoen dan hij is.  

Vanaf het begin maakt Russo je een ‘rijk’ lezer, door te werken vanuit twee perspectieven. Elke verjaardag weer wisselt ze het perspectief van Morgan af met het perspectief vanuit Eric. Daarbij besteedt ze veel aandacht aan het innerlijk van beide hoofdpersonen. Door als lezer mee te lezen vanuit het ik-perspectief maak je de problemen en het verdriet van beiden al snel tot iets van jezelf. Jij huilt, lacht en lijdt mee. Dit blijkt een gouden greep van Russo. Door de lezer zo afhankelijk van de gevoelens van de jongens te maken, komt ze al snel op de plaats waar ze je wil hebben: met de rug tegen de muur.   

En vanuit die positie neemt ze je mee in een emotierijk en kwetsbaar verhaal. De manier waarop Russo de onzekerheid en het verdriet in beeld brengt, geeft alle reden tot lof. Terwijl de jongens van elkaar niet weten wat er speelt en sommige gedragingen daardoor niet kunnen plaatsen, weet de lezer alles en kun je alles begrijpen. Wellicht ligt daar ook meteen het sterkste punt van deze roman: het begrip dat Russo kweekt is grandioos. Ze maakt van Eric en Morgan veelzijdige personages die allebei niet kunnen leven in de wereld waarin ze leven. Als lezer wil je ze beschermen, helpen, maar kun je niet meer dan afwachten wat er gaat gebeuren. Terwijl je wacht bekruipen je gevoelens van verdriet, onmacht en woede tegen de wereld die het hen zo lastig maakt. Tegen onze eigen wereld.  

De door Russo gekozen verhaalstructuur – slechts de verjaardagen beschrijven – kent helaas ook nadelen. Als lezer mis je grote perioden uit het leven van de jongens, waardoor je elke verjaardag opnieuw weer even moet schakelen. De eerste bladzijden van een nieuwe verjaardag ben je vooral bezig met ‘bijlezen’, waardoor de continuïteit van de thematiek en de plot geschaad worden. Bovendien zorgt het voor een beetje onbegrip naar de jongens toe. Zowel Eric als Morgan maakt – hetzij op hun eigen tijd – grote veranderingen door en die krijg je pas achteraf te verhapstukken. Dat doet de roman niet altijd goed.  

Toch is Birthday een noemenswaardig verhaal dat niet onaangeroerd mag blijven. Russo maakt een (toch nog wel vaak) onbesproken onderwerp op een prachtige, kwetsbare wijze bespreekbaar. De plot vraagt om respect en openheid; twee prachtige eigenschappen die een verhaal tot een succes kunnen maken.