Een slechts spannend eerste deel  

In de jaren waarin de wereldvrede wellicht op een balanceerkoord komt te staan, lijken boeken als Gewoon geen bullshit van Will McIntosh prachtige waarschuwingen. McIntosh beschrijft in zijn tweeluik het Amerika van de nabije toekomst: een oorlog heeft het land doen veranderen. De president heeft de volledige macht, scholen zijn dicht en nepnieuws overheerst de dagelijkse standaard. Sam en zijn vrienden werken in het geheim aan een leugendetector. Daarmee zetten ze hun leven op het spel. De YA-roman, vertaald door Lia Belt, is als een mes dat lijkt te snijden aan twee kanten: enerzijds bevat het een spannend verhaal, anderzijds dient het als een regelrechte waarschuwing richting de maatschappij.    

Sam, Boob, Rebe, Baquiet, Theo en Molly werken aan een uit de hand gelopen natuurkundeproject. Nu de school door geldgebrek gesloten is, stoppen ze al hun vrije minuten in het bouwen van een leugendetector. Het grootste deel van de groep doet het om geld te verdienen en rijk te worden. Theo wil de wereld verbeteren: weg met de bullshit.    

Al snel wordt de groep lastiggevallen door Leaf. Hij biedt immense bedragen om de detector over te kopen, maar de jongeren weigeren. Dit komt hun duur te staan. Terwijl de jongeren ontdekken dat het delen van geheimen problemen kan veroorzaken, start Leaf een klopjacht op de bouwers van het voorwerp dat hij in handen wil hebben. Een nieuwe oorlog ontketent, in een voor de lezer nieuwe wereld.     

De door McIntosh geschapen wereld is helaas niet de wereld waarin een lezer op kan gaan. Waar een dystopische roman, want tot die categorie zou Gewoon geen bullshit kunnen behoren, krachtig wordt door de volledige weergave van een nieuwe wereld, beperkt McIntosh zich tot het slechts op enge manier beschrijven van de omgeving waarin Sam en zijn vrienden zich voortbewegen. Als lezer blijf je wandelen in de maatschappij van nu, met slechts een paar andere ‘kenmerken’, die automatisch aandoen als ‘bizar’ of ‘vreemd’. Het blijkt een enorm gemis, als je kijkt naar het verhaal, want elementen als de mechanische ontwikkelingen en de maatschappelijke problemen landen op die manier niet en Gewoon geen bullshit krijgt daardoor iets zeer ongeloofwaardigs.    

Dit sijpelt door in de op zichzelf actievolle plot. McIntosh beschrijft een spannend verhaal waarbij moord, doodslag, spionage en geweld belangrijke steekwoorden zijn. Tegelijkertijd probeert hij thema’s als nepnieuws en machtsmisbruik aan de orde te laten komen. Binnen het ene gebied, het scheppen van een spannend verhaal, blijkt hij succesvol. Gewoon geen bullshit bevat een hoog tempo, veel spannende gebeurtenissen als achtervolgingen en spionage, speelt zich af op diverse mysterieuze plekken en wordt gekenmerkt door de strijd tussen goed en kwaad. Vanaf de eerste bladzijde ontvouwt zich een criminele wereld die al snel meedogenlozer blijkt te zijn dan van tevoren werd gedacht.    

Enige boosdoener binnen dit toch wel actievolle geheel is het tempo dat McIntosh steeds verder opschroeft tot het de grens van het ‘effectieve’ overschrijdt. Gebeurtenissen die indrukwekkend kunnen zijn, of de lezer kunnen ontroeren, vallen zo naar de achtergrond, waarmee het boek direct een belangrijke vorm van kracht verliest.    

Jammer genoeg faalt het verhaal daardoor ook op het gebied van thematiek. Geen enkel thema krijgt de aandacht die het zou moeten krijgen. Nepnieuws, een meer dan interessant onderwerp, wordt zijdelings gebruikt en ook het machtsmisbruik door de president komt nauwelijks naar voren. De aandacht ligt duidelijk bij het creëren van een spannend en supersnel verhaal. Zelfs het vraagstuk vanuit de jongeren zelf – is de waarheid weten wel hetgeen je écht wilt – blijft half uitgewerkt. Elke vorm van waarschuwing richting de maatschappij wordt zo tenietgedaan.    

Gewoon geen bullshit wordt daarmee een actievolle roman die geschikt is voor sensatiezoekers. Een open einde dat de perfecte cliffhanger in het geheel bevat sluit daarmee naadloos aan bij het toch al ontstane idee: McIntosh zet spanning boven alles. De kracht van de dystopie verdwijnt, helaas.