Wat doen we ze aan?

‘Niemand praat over het genadejaar.
Dat is verboden.
Ons is gezegd dat we over de macht beschikken om volwassen mannen uit hun bed te lokken, jongens tot waanzin te drijven en echtgenotes gek te maken van jaloezie.’

In Het schaduwjaar van Kim Liggett verdwijnen meisjes – jonge vrouwen – naar het bos, waar ze een jaar dienen te overleven. Als ze terugkomen trouwen ze met de man aan wie ze van tevoren gekoppeld worden, of zijn gedoemd ongetrouwd te blijven en te werken. Geïnspireerd door een meisje dat naar een kostschool ging om daar een jaar ‘veilig opgeborgen te zitten’ ging Liggett te werk. Het resultaat mag er zijn, een YA-roman die diverse facetten van een goed verhaal bezit: spanning, geweld, bijzondere thematiek en een interessante hoofdpersoon.

Het is herfst wanneer de opstandige Tierney klaar wordt gemaakt voor haar genadejaar. Ze moet door het dorp paraderen, om – tegen haar zin – gekozen te worden door een jongeman. Vervolgens zal ze, gekozen of niet, een jaar in het bos doorbrengen, samen met de andere meisjes uit haar genadejaar. Het lijkt een vreselijk vooruitzicht:

‘Sommigen waren gesluierd, maar hun handen vertelden me alles wat ik wilde weten: rauwe nagelriemen van de stress, zenuwtrekjes in koude vingertoppen. Toch waren ze allemaal vol hoop… vol leven. En wanneer ze terugkeerden, nee, degenen díé terugkeerden, waren uitgehongerd, uitgeput… kapot.’  

Hoewel Tierney zich allesbehalve wil conformeren aan het huidige systeem, dient ze zich net als de andere meisjes te gedragen. Ze wordt tot ieders verrassing gekozen als toekomstige partner door beste vriend Michael. Dit is een besluit dat rechtstreeks tegen de haren van Kiersten instrijkt. De meiden vertrekken naar het gevaarlijke bos, om daar een jaar te overleven. Al snel blijkt dat niet alleen de rondlopende stropers een gevaar voor de dames betekenen. Ook onderling start de strijd, net buiten de muren van de gemeenschap.  

In eerste instantie is met Tierney het zoveelste romanmeisje geboren (na, onder andere, Katniss uit de boeken van Suzanne Collins), dat zich tegen de huidige systematiek verzet. Het begin van de roman doet aan als alle andere dystopische verhalen: er is een gevestigde orde waaraan eenieder zich conformeert, alleen de hoofdpersoon lijkt zich niet aan te willen passen. Hij of zij is nét een beetje anders, wil een beetje anders en zorgt zo voor de broodnodige problemen die aanzetten tot het motorisch moment. Hoewel Tierney vanaf de eerste bladzijde de interesse werkt met haar denk- en werkwijze, is ze moeilijk los te koppelen van dit algemene ‘dystopiebeeld’.  

Gelukkig weet Liggett al snel haar eigen draai aan het genre te geven en maakt ze van Het schaduwjaar toch een uniek verhaal, dat zelfs zeer goed blijkt te zijn. In het begin word je als lezer gegrepen door de continu heersende dreiging. Hoewel je nog niet weet wat er precies gaat gebeuren, heb je het idee dat werkelijk om elk hoekje een tegenslag of gevaar staat te wachten. Liggett vergroot dit door een lichte overdaad aan onheilspellende zinnen, als ‘Ik weet wat dit is. De dood komt me halen… en hij is al hier’, maar weet zo wel de aandacht van de lezer vast te houden.  

Het concept waarbij allemaal puberende dames bij elkaar worden geplaatst in een afgelegen gebied, wekt de interesse. Ook hier speelt het dreigende gevoel weer een rol: je weet direct dat dit niet goed kan gaan. Scherp, doch cliché, zijn daarbij de tegenstellingen tussen enerzijds Kiersten en anderzijds Tierney. Klassieke thema’s als jaloezie of macht spelen een rol binnen de relatie tussen deze twee dames, maar maken weinig indruk. Interessanter is de manier waarop Tierney probeert de andere dames in te laten zien dat niet alles zomaar is zoals het lijkt te zijn.  

Liggett maakt de plot vervolgens extra interessant door gruwelijke gebeurtenissen vol bloed en pijn toe te voegen aan een toch al rijk verhaal. Het tempo ligt 395 bladzijden lang hoog; als lezer kun je het nauwelijks bijbenen. Toch smaakt Het schaduwjaar naar meer. Meer afgrijzen, walging en tegelijkertijd meer Tierney.