Als iedereen gewoon zichzelf wil zijn…

‘Dit keer was het Rashid geweest die moest glimlachen, omdat Z had gekozen wie hij wilde zijn. En was dat niet wat ze allemaal probeerden te doen?’ Met Tijdbom haalt Joelle Charbonneau een sterk thema aan: je eigen ik en de druk van buitenaf. De thriller, vertaald door Carolien Metaal, beschrijft het verhaal van een aantal jongeren dat vastzit in een school.    

Met een korte ‘proloog’ van nog geen kantje schiet Charbonneau rechtstreeks op haar doel af: spanning creëren. Nog voor de lezer zich goed en wel in de door de auteur geschapen wereld beweegt, heeft het grote probleem zich al voorgedaan: om 13:51 zit een aantal leerlingen vast in een school: ‘Er kon elk moment weer een bom ontploffen en de terrorist was een van hén.’    

Vervolgens ga je terug in de tijd; het verhaal start een paar uur eerder om 08.35. In een razend tempo introduceert Charbonneau de hoofdpersonen in het verhaal. Allen hebben hun eigen problemen en allen zijn op een of andere manier geheel klaar met hun leven. Dochter van de toekomstige senator Diana worstelt met het feit dat ze moet voldoen aan het plaatje van een senatorsdochter: ‘Iemand van wie iedereen verwachtte dat ze deed wat juist was en van wie niemand ooit zou vermoeden dat ze iets verkeerds deed.’ Z heeft zijn moeder verloren en dreigt zijn woning te worden uitgezet, Rashid voelt zich buitengesloten vanwege zijn afkomst en geloofsovertuiging, Cas is verschrikkelijke gepest, Ted is het zat om onopgemerkt te blijven en Frankie wil niet aan het door zijn omgeving geschapen beeld voldoen.    

Charbonneau overdondert je met een te grote hoeveelheid zware problematiek, maar creëert daarmee tegelijkertijd voldoende ruimte voor een spannend verhaal: iedereen kan immers de terrorist zijn; hun leven is verschrikkelijk genoeg. Dit laatste gegeven versterkt Charbonneau vervolgens met opgelegde cliffhangers aan het einde van de hoofdstukken: ‘Was hij bang? God, ja. Maar soms kon je alleen maar iets veranderen door eerst iets stuk te maken.’    

Al deze problemen en talloze cliffhangers blijken effectief. Wanneer de personages samenkomen op school en de tijd verder tikt naar de 13:51, ontwikkelt zich een spannend plot. Als plotseling de eerste bom ontploft, wil je als lezer alleen maar weten wie de dader is en ga je op zoek. Dat verandert wanneer de eenlingen duo’s vormen om samen het schoolgebouw te kunnen verlaten. Langzaam verschuift de thriller van een ‘who-dunnit’ naar een ‘why-dunnit’ en komt de werkelijke – en zeer actuele – thematiek van Charbonneaus verhaal bovendrijven: het niet willen of kunnen voldoen aan andermans verwachtingen. Even wil je niet meer weten wie dit alles op zijn geweten heeft, maar ben je vooral bezig met de manier waarop de personages kunnen ontsnappen én hoe ze daarna hun leven wél goed vorm kunnen geven.    

Hoewel alle problemen van alle jongeren – zeker door de veelheid ervan – onvolledig uitgewerkt worden, krijgt het thema wel ruimte. Als lezer krijg je niet de kans écht in te zoomen op bijvoorbeeld het verdriet van de senatorsdochter of de angst van de moederloze Z en in eerste instantie lijkt dat jammer. Je mist verhaalelementen of gevoelens, waardoor de personages ongrijpbaar blijven. Oproepen tot een vorm van medeleven of een verandering van het wereldbeeld zijn bovendien op die manier slechts pogingen. Door de jongeren hun verhalen aan elkaar te laten vertellen, geeft Charbonneau je wel de kans een neutrale blik op de situatie te krijgen. Alle jongeren worstelen op een of andere manier met hetzelfde, hoewel allemaal door een andere oorzaak. Juist op die manier laat Charbonneau zien dat de maatschappij op talloze manieren druk op de mensheid legt. Voor de hand liggende items als je geaardheid, pesterijen of prestatiedrang maar ook meer onzichtbare vormen van druk zoals sociale druk of geloofsovertuiging maken daarbij het plaatje volledig.    

Tijdbom wordt gekenmerkt door een paar plotselinge overgangen, een boeiende portie spanning en een stelletje echte personages, ingegeven door actuele problemen; een prima combinatie.