Bijzondere reisgids voor de toekomst

Ik ga op reis naar de toekomst en ik neem mee… Eén ding dat niet mag ontbreken, is de jeugdroman van Mark Boode: Vogelkinderen. Je krijgt een heuse reisgids om ‘Amalur’, het land van de toekomst, te overleven. Want, aldus Boode in het voorwoord, ‘Het verhaal dat je gaat lezen is gebeurd in de toekomst.’ En gek is dat niet: ‘Zo is het ook met tijd. De dingen die nu gebeuren, gebeuren op een bepaalde manier tegelijk met de dingen die geschiedenis zijn en met de dingen die nog moeten komen. Daarom zijn de dingen die nog moeten komen tegelijkertijd alweer voorbij.’ Daarom. Dus.    

Na een ietwat filosofisch voorwoord start het verhaal. Daar word je geconfronteerd met twee personages, vogelmeisje Aqila en mensenkind Dayo, en een enorme portie morele boodschappen: ‘In de eerste lessen bestuurskunde leer je al dat een oordeel altijd, lees: ALTIJD EN ALLEEN MAAR, ontstaat uit gebrek aan kennis over de ander.’ Waar dit vaak een hoog ‘ik-sla-het-boek-direct-dicht’-gehalte met zich meebrengt, is hier het tegendeel waar. Door de plotontwikkelingen in de roman wordt de interesse gewekt.    

Het verhaal heeft namelijk veel weg van een afgeleide van een fabel. Boode projecteert zijn verhaal vol boodschappen over gelijkheid, oordelen en goed zijn voor elkaar op een mensen- en dierenwereld, maar tegelijkertijd ontstaat het beeld dat dit wel eens de wereld van de toekomst kan zijn. Met name de goedgevulde reisgids in de slotpassages van het boek draagt daaraan bij. Boode bespreekt daar de gevolgen van bijvoorbeeld de klimaatveranderingen en de ontwikkeling van een virus dat verkeerde lichaamscellen doodt. Hoewel dit enig speculeren is, lijkt het op een heel aantal punten behoorlijk plausibel.    

De fabel zelf bevat een rijk verhaal. Aqila en Dayo zijn verliefd op elkaar, maar weten dat ze geen echte relatie kunnen krijgen. Aqila behoort tot het hogere volk en haar moeder is Kuna Nyima; een vrouw met zeggenschap en macht. Dayo behoort tot het mindere volk en hij zal nooit een relatie mogen hebben met het meisje dat een Kuna kan worden. Dit verandert allemaal wanneer de moeder van Aqila verdwijnt. Terwijl Aqila en Dayo op zoek gaan naar Aqila’s moeder, begint Dayo’s vriend, Nulan, een strijdersgroep: De Beweging. Met hen gaat hij de strijd aan tegen de gevestigde macht; op zoek naar gelijkheid.    

Vogelkinderen is boeiend vanwege de variatie binnen de plot. Boode verwerkt filosofische vraagstukken in soms moeilijk te bevatten dialogen (‘Hoe kun je weten hoe een druppel van de bovenkant eruitziet, als je alleen van onderen kijkt?’) en legt met enige regelmaat de vinger op deze zere plek als het gaat om een weerspiegeling van de wereld en het gedrag van de mensen:    

‘Dieren kun je ook lezen. Eigenlijk zijn dieren makkelijker. Omdat ze meestal maar één gevoel tegelijk hebben. Een schaap voelt zich gewoon alleen of honger of blij. Een mens voelt dat niet alleen: alleen. Die voelt ook boos en ik schaam me en waarom ik en ben ik soms niet leuk genoeg en kijk me niet zo aan en dat allemaal tegelijk en schreeuwerig en door elkaar.’    

Tegelijkertijd deelt hij, vaak net iets té expliciet, belangrijke lessen uit: ‘Is het niet dat ik zo ben omdat ik van jou afhankelijk ben? En dat jij op jouw beurt weer afhankelijk bent van anderen die jou laten zijn wie je nu bent?’ Ten slotte maakt hij op onverwachte momenten gebruik van intertekstuele elementen, zoals Icarus, om zijn verhaal met goed gevolg kracht bij te zetten.    

Het rijke verhaal in Vogelkinderen wordt ondersteund door een complexe constructie. Boode speelt met de bladspiegel, gebruikt verschillende lettergroottes en -diktes door elkaar om prangende gevoelens of uitspraken te accentueren en speelt met de macht van de fabel en de toekomst: zowel dier als mens kan praten en het is mogelijk elkaars gedachten te volgen.    

Conform de wereldwetten dicht Boode de natuur en de dieren de sterkste rol toe. Hoewel Vogelkinderen net iets té veel op het morele vlak stuurt, mag het er wel zijn.