Meer dan 5,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Meesterwerk over angst en vervolging in WOII

Martijn (Hebban Crew) 22 januari 2024 Hebban Crew
Tijdens een lange autorit van Groningen naar Nieuwegein en terug uit Utrecht naar Groningen luisterde ik naar de luisterboekversie van Het bittere kruid (door Marga Minco zelf voorgelezen, wat het nog wat heftiger maakte). Ik wist van tevoren niet zo goed wat ik moest verwachten, want ik had zeer uiteenlopende oordelen en opinies over het boek gehoord.

Ik denk dat als ik jonger was geweest toen ik dit boek over de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging in Nederland had gelezen, dat ik het niet zo goed overgekomen was. De stijl is afstandelijk, zakelijk en ontdaan van sentiment. Juist daarom kwam het extra hard bij me aan. Bijvoorbeeld: een hoofdstuk over een pakketje dat de vader des huizes net na de bezetting meebrengt en waar alle kinderen nieuwsgierig naar zijn. Dat daar 'de sterren' in blijken te zitten, is al hartbrekend, maar dat ze - niet naïef, maar nog enigszins hoopvol - opgewekt discussiëren of je de gele sterren beter met draad dat dezelfde kleur heeft, of juist de kleur van de jas, kunt opnaaien, is door de koelte van het proza extra impactvol. Ook de vrolijke, onverschillige manier waarop een buurmeisje allemaal dierbare spulletjes van de hoofdpersoon meeneemt, omdat het zonde zou zijn als die achter zouden blijven als zij afgevoerd zou worden... En de wanhoop die je voelt maar niet leest als één voor één haar zus, ouders, broer en schoonzus opgepakt worden en verdwijnen.

Op de heenweg naar Nieuwegein moest ik het verhaal even stoppen en iets anders opzetten. Op de terugweg moest ik zelfs een flinke traan wegpinken toen het verhaal van haar oom, die tot zijn dood wachtte op de terugkeer van hun familie, aan de orde kwam.

Wat een ontzettend geweldig, akelig en impactvol verhaal. Nogmaals: ik kan me voorstellen dat als je de achtergrond niet zo goed kent, als je nog niet zoveel nagedacht hebt over de nare kanten van het leven, als je nog niet in staat bent door de woorden en de stijl heen te zien, dat dit boek saai of koud of afstandelijk overkomt. Maar het is echt een meesterwerk, een emotioneel testament van de angst, het verdriet en de wanhoop van de hoofdpersoon en een volk dat tijdens de Tweede Wereldoorlog zo wreed is vervolgd. Zeker in ons huidige steeds extremistischer, droevige en in toenemende mate wanhopige tijdsgewricht is dit een belangrijk boek en ik hoop dat er nooit meer zo'n werk geschreven hoeft te worden (maar ik ben bang van wel).

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Martijn (Hebban Crew)

Gesponsord

Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?

Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.

De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?

Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.

Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...

Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?

De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?

Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.

Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?

Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.

Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.

Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.

Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.

Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.

Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.

Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.

Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.

Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.

Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.

Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.

Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.

Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...

Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!

Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...

Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.

Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.

Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.

De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.

Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.

Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.

Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.

Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …

Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.

Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.

Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.