Geïnteresseerd in de middeleeuwen of krijgskunsten? Dan moet je dit boek hebben!

Bij Krijgskunsten denken de meeste mensen direct aan het verre oosten: Taekwon-Do, karate, wushu, kendo. Maar ook Europa had in de middeleeuwen een enorm arsenaal aan krijgskunsten, waaronder zwaardvechten, het gebruik van schild, dolk en speer, vechten in harnas en vrij worstelen. Het prachtig vormgegeven boek Te wapen! van Bert Gevaert gaat over Europa’s vergeten krijgskunsten.

Het boek opent met een verhandeling over misverstanden die heersen met betrekking tot middeleeuwse krijgskunsten. Die komen vooral voort uit de weergave van zwaardgevechten in Hollywoodfilms en Tv-series. De eindeloze uitwisseling van slagen die daar vaak voor een zwaardgemeen doorgaan, lijken niets op de vaak flitsende en vooral erg korte confrontaties die de middeleeuwse krijgskunsten kenmerkten. Ook bestaan er veel misverstanden over de zwaarden zelf: die komen vaak als zware logge stukken ijzer over, terwijl ze in het echt licht, scherp en makkelijk hanteerbaar waren.

Gevaert legt in de uitgebreide inleiding voor de leek direct een heleboel mythes te ruste, waarna hij zeer uitgebreid en diepgaand, maar tegelijkertijd toegankelijk ingaat op hoe het wel zit met de middeleeuwse krijgskunsten. Hiervoor gebruikt hij vele verschillende bronnen en methoden van onderzoek, waardoor het boek ook voor ingewijden een waardevol naslagwerk is. Een mooi voorbeeld van die gelaagde informatie is op bladzijden 42-43 te vinden. Allereerst worden de delen van het zwaard benoemd (van pommel tot punt), die bij elke beoefenaar van de middeleeuwse krijgskunst natuurlijk bekend zijn. Op de tegenoverliggende pagina wordt de typologie van Oakeshott uitgelegd: een manier om verschillende zwaarden in klassen in te delen: informatie voor de verdergevorderde.

Na de inleiding wordt per hoofdstuk de ontwikkeling van de krijgskunsten in een bepaalde eeuw behandeld, te beginnen in de veertiende eeuw. Natuurlijk werd ook daarvoor al veelvuldig gevochten en waren meesters van de krijgskunsten actief, maar pas in de veertiende eeuw werden de technieken en tactieken vastgelegd in zogenaamde vechtboeken of -manuscripten. De vele bronnen worden uitgebreid besproken en uitstekend gedocumenteerd. De prachtige illustraties en foto’s werken uitstekend met de tekst en voegen extra informatie toe en maken dat het boek toegankelijk is en er erg aantrekkelijk uitziet.

Ook de elf ‘In het vizier’-hoofdstukjes, tussen de andere door, zijn zeer de moeite waard: van ‘vreemde eenden in de strijd’ en ‘vreselijke verwondingen’ tot vreemdsoortig wapentuig en krijgskunst in ons taalgebruik: uitstekend gedocumenteerd, met gevoel voor humor en oog voor detail geschreven.

De epiloog gaat in op de teloorgang van de middeleeuwse krijgskunsten in Europa na de zeventiende eeuw en wat er gedaan wordt om ze nu weer tot leven te brengen. Dat laatste gebeurt vooral in de vorm van HEMA (Historical European Martial Arts), die als vechtsport beoefend kunnen worden bij verschillende scholen en verenigingen in Nederland en Vlaanderen. Er staan zelfs adressen van scholen en wapensmeden achterin het boek.

Te wapen! is een geweldig boek voor zowel geïnteresseerden in als beoefenaren van de middeleeuwse krijgskunsten. Met veel kennis van zaken laat Gevaert de verschillende wapens, houdingen en tactieken die door de eeuwen heen gebruikt werden, aan de orde komen. Er wordt ingegaan op het verschil tussen trainen, duelleren, vechten en oorlog voeren en de toepasselijkheid van ridderlijkheid en eerlijk vechten. Naast de krijgsinformatie geeft het boek ook een uitstekend beeld van allerlei gewoonten en gebruiken uit de middeleeuwen. Dit alles is op wetenschappelijk verantwoorde wijze van noten voorzien, zonder dat dat het lezen stoort. Davidsfonds heeft dit alles in een prachtige uitgave samengebracht, in full colour, rijk geïllustreerd en voorzien van uitstekende foto’s. Een must have voor iedereen met interesse in de middeleeuwen en/of krijgskunst.