Griekse schuldencrisis helder en genuanceerd uitgelegd

Toen in 2009 de Griekse schuldencrisis uitbrak, stond het land op het punt om failliet te gaan. Met hulp van ‘de trojka’ (ECB, Europese Commissie en IMF) kwam het echter niet zo ver. In ruil voor economische hervormingen verleenden deze instituties noodfondsen aan de Grieken. De bemoeienis van de trojka met het Griekse begrotings- en hervormingsbeleid werd in Griekenland gehekeld. De Noord-Europese lidstaten, met Dijsselbloem en Merkel voorop, snapten daar niks van en er werd hard spel gespeeld tussen de lidstaten. Een ‘Grexit’ en een failliet Griekenland dreigden. Maar dat was dan de schuld van de Grieken zelf, leek hier de publieke opinie.  

Maar wie het boek De Griekse crisis: Een land op zoek naar zijn plaats in Europa, van de journalisten Jule Hinrichs en Sereen El Sherbini leest, krijgt begrip voor het Griekse standpunt. Beide auteurs berichten voor Het Financiële Dagblad over Griekenland. 

Het boek vertelt in chronologische volgorde de Griekse geschiedenis, beginnend bij een onafhankelijk Griekenland. Het Grieks nationalisme, dat opleefde tijdens de periode van het Ottomaanse rijk, bepaalt nog steeds de Griekse identiteit en houding tegenover buitenlandse mogendheden. Veel Grieken hebben het gevoel dat de Griekse identiteit bedacht en opgelegd is door het Westen. En inmenging van andere naties in het verleden verklaart de huidige slechte relaties met bijvoorbeeld de VS en het IMF.

Daarnaast beschrijven de auteurs dat de zwakke Griekse staat met haar corruptie en vriendjespolitiek ten grondslag ligt aan de crisis. Daarbij wordt een interessant begrip aangehaald: het cliëntelisme. Een fenomeen dat tijdens de Ottomaanse bezetting is ontwikkeld, zodat de Grieken zich konden beschermen tegen de willekeur van het corrupte regime. In de relatie tussen politicus en burger staat het wederzijds verlenen van gunsten centraal. Het beleid van de grote partijen Pasok en ND en de enorme Europese subsidies hebben dit cliëntelisme later versterkt.

Het tweede deel van het boek gaat over de gebeurtennissen tijdens de Griekse schuldencrisis, die eind 2009 uitbrak. De ontwikkelingen worden vanuit politiek, sociologisch, cultureel en economische oogpunt verklaart. De economische veranderingen en ingrepen worden op zo’n heldere manier uitgelegd, dat het boek ook toegankelijk is voor lezers met alleen basiskennis van economie en staatsfinanciën. De auteurs concluderen dat Griekenland de laatste decennia een positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt, maar de crisis laat zien dat er nog veel mis is met het land. Want hoewel vorderingen worden gemaakt, ontbeert de staat nog steeds het vermogen om de economische problemen het hoofd te bieden. 

Een andere interessante conclusie verbinden Hinrichs en El Sherbini aan het referendum, waarin het Griekse volk zich uitsprak tegen een akkoord met de internationale geldschieters in ruil voor extra noodkrediet. Premier Tsipras draaide dit ‘nee’ namelijk snel om in een ‘ja’. Tijdens de latere verkiezingen werd hij hiervoor nauwelijks gestraft door de kiezer. Dit óchi, of nee, was eerder een symbolische daad van verzet tegen de inmenging van buitenlandse mogendheden.

Jule Hinrichs en Sereen El Sherbini verdienen een compliment voor de heldere wijze waarop ze de Griekse crisis in 384 pagina’s uitleggen en nuanceren. Het boek laat zien dat gebeurtenissen in het heden nooit los kunnen worden gezien van gebeurtennissen en gevoelens uit het verleden. In de actualiteit, waar de gebeurtenissen zich snel opstapelen, gaat deze context vaak verloren. Dat de Griekse crisis is ontstaan door slecht bestuur, corruptie en een slechte arbeidshouding, is dus te kort door de bocht. 

De Griekse crisis brengt op een interessante en heldere manier nuance aan in de actuele gebeurtenissen. Een must-read voor alle geïnteresseerden en betrokkenen van de Griekse crisis, want het einde van de problematiek lijkt nog lang niet in zicht.