Een novelle die nog lang blijft nadreunen
De locatie is een niet nader genoemd dorp in de Argentijnse bergen. Daar bevindt zich behalve een café annex winkel annex postkantoor ook een sanatorium dat ervoor zorgt dat de dorpelingen hun hoofd op economisch vlak boven water kunnen houden. Op een dag stapt er een bekende ex-basketballer van de bus. De man zal in het sanatorium geholpen worden omdat hij tuberculose heeft, maar hij loopt eerst even binnen in het café om enkele afspraken te maken met de uitbater, die tegelijk ook de verteller van dit verhaal is. ‘De man kwam binnen met een koffer en een regenjas; lang, met brede, afhangende schouders, groetend zonder te glimlachen, omdat zijn glimlach toch niet zou worden geloofd en al sinds tijden, al jaren voordat hij ziek werd, nutteloos was of zelfs averechts werkte.’ De komst van deze man zet een aantal gebeurtenissen in gang. Hij reist wekelijks naar de nabijgelegen stad om persoonlijk twee brieven te posten, hij ontvangt ook wekelijks post en er verschijnen twee onbekende vrouwen in het dorp die duidelijk een band met de man hebben.
Met dat handjevol elementen gaat Onetti aan de slag om een novelle tevoorschijn te toveren waarin schijn en werkelijkheid een geraffineerd spel spelen in de leef- en gedachtewereld van de verteller en enkele van zijn stamgasten. Waar houdt de waarheid op, voor zover die waarheid als dusdanig gedefinieerd kan worden, en nemen veronderstelling, verbeelding en speculatie het over? Zoals Marioa Vargas Llosa opmerkt op de binnenflap: ‘Mensen hebben een parallel leven gecreëerd uit woorden en beelden die evenzeer onwaar als overtuigende werkelijkheid zijn.’ Die vaststelling geldt niet enkel voor Latijns-Amerika, waar realisme en magisch-realisme nog steeds met enig enthousiasme in elkaar overgaan, maar evengoed voor het ‘nuchtere’ Westen.
In “Afscheid” speelt Onetti dit spel op bijzonder hoog niveau. De ex-basketballer houdt zich bewust afzijdig van de rest van de gemeenschap en stelt zich daardoor onafhankelijk, bijna onaantastbaar op en wordt zo, al dan niet opzettelijk, een enigma, wat resulteert in vermoedens en achterklap die naar gelang de novelle vordert steeds meer voor waar worden aangenomen. Wat de werkelijkheid niet ingevuld krijgt, bijvoorbeeld door een gebrek aan noodzakelijke informatie, vullen de verteller en zijn twee protagonisten zelf verder aan. ‘Ik stelde me voor hoe de man na de omhelzing op een drafje naar het hotel liep, zich bewust van zijn postuur, van zijn vermoeidheid, van het feit dat het bestaan van het verleden afhangt van de hoeveelheid heden die we eraan geven, en dat het mogelijk is weinig of helemaal niets te geven. Hij daalde de berg af na de omhelzing, jong, gezond, gedwongen alle risico’s te nemen, ze bijna over zich af te roepen.’ Een schitterende passage, waarin de kerngedachte ‘ik stelde me voor’ is, maar waardoor je je als lezer toch heel simpel op het verkeerde been laat zetten.
Hoeveel ‘Dichtung’ hebben we nodig om met ‘Wahrheit’ om te kunnen gaan, lijkt Onetti zich af te vragen. En vanaf welke hoeveelheid ‘Dichtung’ begint het moreel schadelijk te worden? Zoals het een Zoals het een goede schrijver betaamt, geeft hij geen antwoord op die vragen omdat het voldoende is ze hardop te stellen en, in dit geval, een antwoord te suggereren. ‘Misschien heeft hij geen herinnering gekozen, maar een beschamend, openbaar, draaglijk schuldgevoel, letsel waarvoor hij zich verantwoordelijk stelde maar dat nu niemand meer pijn deed en dat hij kon herbeleven, zich toe-eigenen, overdrijven tot het een ramp was geworden, tot elke andere gewetenswroeging ermee kon worden bedekt.’ Misschien, stelt de schrijver, niet ‘Hij heeft’. Op dat snijvlak van het menselijk tekort en het menselijk vermogen bouwt Onetti een novelle op die nog lang blijft nadreunen.
(Deze recensie verscheen eerder op www.boekensite.gent)
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Martin Overheul
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
