Wat is waarheid?
De werking van onze herinneringen fascineert de mensheid al sinds mensenheugenis. Wat onthouden we en wat niet? Werken onze herinneringen dan echt ‘als een hond die gaat liggen waar hij wil’, zoals Cees Nooteboom in Rituelen beweert? En hoe betrouwbaar zijn die herinneringen? Het is tenslotte niet voor niets dat de politie ooggetuigen zo snel mogelijk van elkaar scheidt en hen liefst zo kort mogelijk na een bepaald incident ondervaagt. Onderzoekers Ineke Wessel en Gezinus Wolters komen in hun studie ‘Het geheugen van getuigen: Herinneren, vergeten en vergissen’ (Routes van het Recht: Over de rechtspsychologie, Boom Juridisch) tot de volgende conclusie: ‘Onze herinneringen zijn gebaseerd op een actief proces van informatieverwerking, of codering. Dat proces begint met het selectief richten van de aandacht op wat belangrijk is. Wat aandacht krijgt, roept relevante semantische kennis, eerdere ervaringen, gedachten en emoties op. Het resultaat is een veelzijdige en subjectieve interpretatie van de ervaring die wordt vastgelegd. Herinneringen zijn derhalve niet een kopie van wat er daadwerkelijk gebeurde, maar een samenstel van zintuiglijke indrukken, interpretaties, gedachten en emoties die tijdens een situatie aandacht kregen.’
In haar debuutroman Niets is gelogen sluit Sacha Bronwasser zich aan bij deze conclusie en speelt een aantrekkelijk spel met werkelijkheid, herinneringen, perceptie en interpretatie (‘Waar het geheugen ruimte voor reserveert heb je niet voor het zeggen, en al helemaal niet hoeveel.’). Ze doet dat door haar hoofdpersonage Gala Versluis, zoals de schrijfster actief als kunstcriticus, een ingrijpende gebeurtenis te laten reconstrueren aan de hand van eigen herinneringen en die van vijf personen die bij het voorval aanwezig waren. Gynaecoloog en zelfverklaard kunstkenner annex ‘mecenas’ Pé Derkinderen, een iets te voorspelbare naam voor iemand die al heel zijn carrière lang kinderen op de wereld zet, is het voorwerp van die reconstructie. De roman begint namelijk met zijn overlijdensbericht, vijf jaar na het bewuste incident.
De zes hoofdrolspelers leren elkaar kennen op de opening van een fototentoonstelling in Kortrijk: Gala en haar compagnon de route Fatima, fotografe Lisa en haar man Maxim, galeriehouder Paul en weldoener Pé. Tijdens de receptie dringt die laatste zich op aan Gala, die kort voordien een zeer lezenswaardige toespraak hield. Ondanks een lichte aversie voor zijn uiterlijk, laat ze zich toch door hem entertainen. Het leidt tot een eenzijdig gesprek dat exemplarisch is voor het dikdoenerige geklets dat in bepaalde kringen moet doorgaan voor het hebben van intellectuele en culturele bagage: ‘Grote kunst is kunst die ons innerlijke con-cen-tra-tie kamp kan ontsluiten’. Bronwasser kent haar pappenheimers, zoveel is duidelijk, en ze voelt zich absoluut niet te beroerd om een deel van het milieu waarin ze jarenlang verkeerde met een scherpe pen te relativeren.
Na de tentoonstelling besluit het zestal nog iets te gaan eten in het centrum van Kortrijk. Daar speelt zich de gebeurtenis af die dient als leidraad voor de roman. Vanuit zes verschillende perspectieven krijgt de lezer een idee van wat er die avond en nacht is voorgevallen. Een idee, want elk van de aanwezigen legt andere accenten en herinnert zich de gebeurtenissen en de volgorde ervan op een andere manier, wat leidt tot een ‘veelzijdige en subjectieve interpretatie’ van de feiten. Na vijf jaar heeft er in ieders geheugen een soort selectie plaatsgevonden, is de klemtoon – al dan niet lichtjes – verschoven, zijn de kleuren vervaagd en de woorden verwaaid. Wat is de waarheid, vraagt de schrijfster aan de lezer. Die blijkt er niet te zijn, er zijn er meerdere. Want elke ooggetuige valt terug op de eigen waarneming en bijgevolg op de persoonlijke vervorming van het verleden. En iedereen heeft gelijk, want niets is tenslotte gelogen.
Sacha Bronwasser hanteert een prettig leesbare schrijfstijl, schudt hier en daar een fraai aforisme uit de mouw (‘wij zijn op het strand geworpen stenen die maar wat heen en weer rollen in de branding en op een willekeurig moment weer door het water meegenomen worden’) Ze slaagt erin levensechte personages uit te werken, zonder zich daarbij te vergrijpen aan al te veel gepsychologiseer. Niets is gelogen is dan ook een overtuigend debuut dat het beste doet vermoeden voor wat er nog komen gaat.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Martin Overheul
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
