Een lied van schijn en wezen
In 2016 zegt Vanessa Oostijen haar baan op bij Esquire omdat ze de tijd rijp acht haar hart te volgen zoals Elvis het ooit zong in het prachtige ‘Follow That Dream’: ‘When a dream is calling you / There's just one thing that you can do / Well, you gotta follow that dream wherever that dream may lead / You gotta follow that dream to find the love you need.’ Met haar romandebuut Tussenruimte heeft ze het tweeluik van haar droom bewaarheid. Het eerste, tekenen, doet ze al enige jaren voor Volkskrant Magazine en als illustratrice.
Het verhaal van Tussenruimte is niet meteen opzienbarend. Kunstzinnige Christina ontmoet kunstzinnige Tom op de tram (de wijze waarop ze elkaar ontmoeten is burlesk), ze voelen zich tot elkaar aangetrokken, gaan samenwonen en trouwen. Tot daar de voorspelbaarheid. Want het leven heeft op precies hetzelfde moment een professionele buitenkans voor beiden. De keerzijde is dat die zich op duizenden kilometers van elkaar situeren. Dit zorgt niet enkel voor een fysieke maar ook geestelijke afstand, de tussenruimte waarop de titel alludeert.
Christina, een succesvolle papierkunstenares, krijgt een unieke kans om zich nog beter in de schijnwerpers te plaatsen dankzij een opdracht voor het Franse modehuis Hermés in Parijs (hier komt het professionele verleden van de schrijfster om de hoek kijken):
‘Mijn levensvreugde haal ik uit het bestuderen van voorwerpen om mij heen, net zo lang tot ik een logische manier zie om ze te vouwen van papier.’
Daar spreekt een hang naar orde, overzicht en maakbaarheid uit, een verlangen naar controle. Tom is op zijn beurt een getalenteerde trompettist die dankzij zijn jeugdvriend Jaron, gevierd en residerend in Japan, de mogelijkheid krijgt mee te helpen in het creëren van een nieuw muziekstuk. Beiden besluiten hun droom te volgen (hier komt de schrijfster voor de tweede keer persoonlijk om de hoek kijken).
Dat is het begin van een roman die je op zijn minst destabiliserend kunt noemen. Om dat gevoel te bekomen, speelt Oostijen handig met het vertelperspectief. Ze laat Christina het eerste deel vertellen. Daarin volgen we haar in Parijs en zijn we deelgenoot van haar kennismaking met schrijver Martin Davids, die ooit een breed geprezen roman over Amelia Earhart schreef. Earhart verdween in 1937 spoorloos tijdens wat de langste vlucht ooit had moeten worden. Die keuze is geen toeval, haar verdwijning zorgde voor een gapende ruimte tussen aanwezigheid en afwezigheid. Dat element, de discrepantie tussen wezen en schijn, neemt naar gelang de roman vordert een steeds prominentere plaats in. Dat Oostijen als motto kiest voor een fragment uit het nummer ‘Cherry Lane’ van Ryan Adams, is veelbetekenend: ‘And I can never get close enough.’
Het spel tussen wat echt is en wat inbeelding, krijgt een bijkomende dimensie in het dromerige – een nachtmerrie is tenslotte ook een droom – derde deel (‘Witte schaduwen’) waarin feit en fictie rimpelloos in elkaar overgaan. Maar het scherpst komt het tot uiting in het laatste deel, ‘Entropie’, waarin de setting zich verplaatst naar Japan. Toms verblijf daar duurt veel langer dan voorzien. Door de afwezigheid van Jaron, vult hij zijn dagen met repeteren en denken, en geraakt steeds verder verstrikt in bevreemding, vervreemding en isolement. De verwijdering tussen Tom en Christine, maar ook tussen Tom en de illusoire Jaron, neemt bladzijde na bladzijde toe.
‘Er komt een punt waarop Chris zich gaat verzoenen met mijn afwezigheid, daar heb ik rekening mee gehouden? Ik ben er bang voor geweest omdat ik dit voorzag. Ik kan het haar niet kwalijk nemen. Chris is mooi en jong, en niemand kan zich zo laten betoveren als Chris zelf. Wie was ik om te denken dat ik daar een rol van betekenis in speelde?’
Tussenruimte is een intrigerend debuut van een beloftevolle schrijfster. Benieuwd welke nieuwe stappen ze zal zetten met haar tweede boek (waarover ze schrijver Martin laat opmerken dat het schrijven ervan veel moeilijker is dan het schrijven van een eerste boek).
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Martin Overheul
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
