Gemiste kans

De ondertitel van dit boek is “Wat een Holocaust-overlevende jou over levenslust kan leren”. De omslag doet meteen vermoeden dat het boek een overwegend positieve toon zal hebben: een jongen die uit vaag zichtbaar prikkeldraad naar zonnebloemen rent.
Ten tijde van het optekenen van zijn verhaal, door zijn huidige Amerikaanse vrouw, was hij 89.
Na een inleiding waarin we de positieve Gidon Lev leren kennen, vertelt het boek over zijn vroege jeugd in het Tsjechische Karlovy Vary in een seculier Joods gezin. Hij heette toen nog Peter Wolfgang Löw. Aan die onbezorgde tijd kwam een bruut einde toen in 1939 de Duitsers een deel van Tsjechië in de schoot geworpen kregen. De regels werden steeds strenger en in 1941, toen de Tweede Wereldoorlog in volle gang was, werd de hele familie, die inmiddels naar Praag was gevlucht, gedeporteerd naar het concentratiekamp Theresienstadt. Aan deze periode wordt, ook later in het boek, tamelijk fragmentarisch gerefereerd, met wat losse flarden kampherinneringen. Uiteindelijk zouden alleen Gidon en zijn moeder het kamp overleven. In mei 1945 werden zij door de geallieerden bevrijd. Daarna besloot zijn moeder met haar kind te emigreren naar de Verenigde Staten en vandaar naar Canada, waar zij hertrouwde. Op zijn 24e, toen hij inmiddels de naam Gidon Lev had aangenomen, besloot hij te emigreren naar Israël om te gaan werken in een kibboets, ook omdat hij in Canada nog veel tekenen van antisemitisme zag. In de kibboets werd hij met open armen ontvangen en hij voelde zich er helemaal thuis. Hier ontmoette hij zijn eerste vrouw, die hem later abrupt in de steek liet om met haar zoon te emigreren naar de VS. Later ontmoetten hij zijn tweede vrouw, met wie hij veertig jaar een gelukkig leven leidde tot zij stierf ten gevolge van longkanker.
Door het Eichmannproces in de jaren zestig werd hij weer hard geconfronteerd met zijn oorlogsverleden, maar het was pas op zijn 85e dat hij via de sociale media meer bekendheid begon te krijgen met boodschappen tegen antisemitisme en de verhalen over zijn verleden, waarbij vooral de positieve toon overheerste. Daarmee gaat hij door tot de dag van vandaag.
Juist de positieve toon gaat in dit boek op den duur overheersen en wekt af en toe irritatie op. Het is de overdreven positieve toon die kenmerkend is voor (Amerikaanse) zelfhulpboeken. Ook de in een apart kader in een groter lettertype over de pagina’s gestrooide citaten uit het boek (soms tamelijk gratuite levenswijsheden) gaan snel irriteren, alsof de lezer zelf niet in staat is om kritisch te lezen.
Dat is jammer. Het boek zou met een juiste en kritische redactie een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de strijd tegen antisemitisme, maar nu blijft de lezer achter met een verward gevoel door de onlogische opbouw en de overdreven sterke nadruk op positief zijn.