Broos en sober

Hannelore Bedert (1984) was al een succesvolle zangeres toen ze in oktober 2018 debuteerde met het prachtige Lam, waarmee ze geheel terecht de shortlist haalde van de Hebban Debuutprijs en de publieksprijs van de Bronzen Uil won. Nog voor het boek in de prijzen viel, verloor Bedert plots haar man, waarna ze tijd nodig had om weer recht te krabbelen. Als columniste voor het weekblad Libelle zette ze in november 2019 de eerste stappen richting vooruitkijken. Opnieuw optreden zit er nog niet direct in, maar eind september lanceerde ze wel weer een single, en meteen daarop kwam de novelle Bruna uit. Ze werkte ook aan een theaterstuk dat volgend jaar in première zal gaan, en daarbovenop staat ook een nieuwe roman op stapel.

Bruna werd geschreven in opdracht van Te Gek!?, een initiatief van het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael Diest dat psychologische problemen in België bespreekbaar maakt. Het project bestaat al sinds 2004 en wordt steeds bekender. Verschillende artiesten schaarden zich er al achter en spraken openlijk over hun ervaringen. Bedert schreef voor Te Gek!? een verhaal over een moeder, Laure, die na een traumatische gebeurtenis begint te drinken. Het begint onschuldig met af en toe wat meedrinken met haar man, dat later een glas wijn tijdens het koken wordt, vervolgens eentje extra tijdens het eten en nog eentje erna, en voor ze het weet zit ze aan ettelijke flessen per dag.

Het keerpunt komt er op de dag dat ze Bruna ontmoet, een achttienjarige excentrieke meid die haar bij de supermarkt aanspreekt en haar confronteert met haar zichtbare dronkenschap, hoewel Laure zelf denkt dat ze alles onder controle heeft en niemand er wat van merkt. Hun eerste ontmoeting dringt wel tot Laure door, maar niet voldoende, want later die dag vindt haar man haar stomdronken op de keukenvloer. De kinderen had ze hierdoor niet van school opgehaald. De maat is vol, hij zet haar aan de deur, en opnieuw is het Bruna die haar op sleeptouw neemt. Dat doet ze niet zonder reden.

Bedert schreef met Bruna een broze novelle die koorddanst op de wankele scheidslijn tussen Laure, het slachtoffer dat is gaan drinken door wat ze meemaakte, en Laure, de dader die met haar drinken haar gezin ontwricht. Bedert belicht beide aspecten van Laure zonder een van beide rollen uit te vergroten. Beide Laures krijgen evenveel aandacht en dat gebeurt zonder meligheid of overdreven medelijden voor het slachtoffer, en ook zonder beschuldiging naar de dader toe.

‘Er komt geen poëzie bij kijken, ik zie de fles niet als een sierlijke zwaan wier hals ik in mijn handen neem, er begint geen symfonisch orkest te spelen, er is geen vuurwerk, geen ontlading, geen applaus. Er is alleen maar opluchting.’

Bedert heeft een hoofdpersonage gecreëerd dat heel alledaags is. Een gezin van tweeverdieners, een goed huwelijk, twee gezonde kinderen. Ze laat ons vervolgens meebeleven hoe vijf minuten van tegenslag genoeg kunnen zijn om dit droomplaatje aan flarden te scheuren, waarna alcoholisme het leven van dit gezin binnensluipt. Dit doet ze heel sober, met stukjes en beetjes die over de loop van de gehele novelle uitgesmeerd zijn. Dat gaat via korte flashbacks, of via dingen die Laura moeizaam aan Bruna prijsgeeft, terwijl ze zich ondertussen probeert te handhaven en daar faliekant in mislukt.

In een novelle van slechts iets meer dan honderd bladzijden is weinig plaats voor overbodigheden. Bedert houdt zich dan ook strikt aan één korte tijdlijn en het aantal personages is beperkt. Toch vond ze hierbinnen voldoende ruimte en inspiratie om er een haast poëtisch verhaal van te maken waarin ook plaats is voor de schoonheid van onze taal. Aan alcoholisme is niets mooi of romantisch, maar toch straalt dit verhaal warmte en sfeer uit. Bruna is een schoolvoorbeeld van hoe je een probleem op een niet-belerende manier bespreekt.