Gaat langzaam maar zeker onder je huid zitten

“De meesten noemden ons wild.
Barbaren.
Ze hadden grotendeels gelijk.
Onze moeder was dood.
Onze vader was weggevlucht.”  

Vijf broers wonen samen zonder ouders in een huis met een allegaartje aan disfunctionele huisdieren. Een vijftal jaren geleden overleed hun moeder aan kanker. Kort daarop verdween hun vader spoorloos en liet de broers, op een na allemaal nog schoolgaand, aan hun lot over. Sindsdien voeden ze zichzelf op. Ze vechten veel, want zo zitten ze in elkaar. Conflicten praten ze met hun vuisten uit, maar tegelijk zorgen ze ook voor, en houden ze van elkaar. Hun vader zijn ze de Moordenaar gaan noemen, omdat hij wat hen betreft hun gezin heeft vermoord. Op een goede dag verschijnt hij plots weer in hun leven met slechts één vraag: hij moet een brug bouwen. Of iemand van de jongens hem wil helpen.

Markus Zusak (1975) is als schrijver bij ons vooral bekend van De boekendief, een bestseller uit 2005 die diverse prijzen won. De vertaling van deze prijzendief dateert van 2007, maar sindsdien bleef het stil rond de schrijver. Dertien jaar had hij nodig om met nieuw werk aan te komen zetten. Dertien is in dit geval geen ongeluksgetal want dit zesde boek van Zusak blijkt overtuigend genoeg om meteen vertaald te worden. Aan het schrijven ervan besteedde hij zo’n tien jaar. In die tien jaar groeide en veranderde Zusak zelf als mens en het heeft daarom niet veel gescheeld of het boek was er nooit gekomen.  

Voor de vertaling van De bruggenbouwer stonden maar liefst drie personen in. Ellis Post Uiterweer, Anna Post Uiterweer en Renee Zwijsen namen die taak samen op zich. Het is jammer dat de Engelstalige titel niet letterlijk kon vertaald worden, want Bridge of Clay bevat een dubbele bodem. Clay betekent immers niet alleen klei, maar is in dit boek ook het hoofdpersonage waarom het allemaal draait. Over klei zei Zusak in een interview dat je het kan boetseren tot wat je ook maar wil, maar dat er vuur voor nodig is om het vast te zetten in zijn definitieve vorm. Dat basisidee heeft Zusak gebruikt om zijn eigen “Clay” te boetseren. Verschillende gebeurtenissen vormen en hervormen hem, maar het is uiteindelijk zijn vriendin Carey die het vuur wordt dat hem zijn finale structuur geeft.  

Matthew is de oudste van de vijf broers en ook de verteller van dit verhaal. Het verhaal van Clay, de op een na jongste, die zijn vader gaat helpen een brug over een rivier te bouwen, is de rode draad in dit boek dat een coming of age-roman en een familiekroniek in één is. Die rode draad is echter gerafeld aan één uiteinde. Matthew begint midden in het verhaal, vanaf het moment dat hun vader weer verschijnt, maar stapt in elk van de negen hoofdstukken ook terug. Hij pikt steeds één zo’n rafeltje op en vertelt stukje bij beetje de achtergrond die daarbij hoort. Zo komen al deze losse eindjes uiteindelijk bij elkaar.  

In het begin is het wat zoeken en aftasten. Zoveel vragen staan te dringen om een antwoord maar Zusak geeft slechts mondjesmaat toe. Hij is een boeiend verteller maar eist wat geduld van de lezer. Deze puzzel van 1000 stukjes laat zich niet snel leggen. Het geduld van de lezer wordt echter ruimschoots beloond. Naarmate steeds duidelijker wordt hoe de vijf broers in elkaar zitten en waarom ze zijn wie ze zijn, gaat Zusak steeds meer onder je huid zitten. Elk personage draagt bagage mee, niemand is zonder kleerscheuren groot geworden, en precies dat levert boeiende verhalen en personages op. Bij aanvang is het niet zo moeilijk om het boek even opzij te leggen maar dan komt plots dat kantelpunt waarna verderlezen haast een basisbehoefte wordt. Alleen de beste romans hebben dat effect op lezers. De bruggenbouwer is dan ook een steengoede roman.