Nog dichterbij komt onderzoeksjournalistiek niet
Wie herinnert zich niet de aanslag op het Parijse satirische tijdschrift Charlie Hebdo, begin 2015? Twee terroristen drongen de redactielokalen binnen en schoten hun kalasjnikovs leeg op de aanwezigen, met twaalf doden tot gevolg. Beschoten en zwaargewond, maar niet dood, lag Philippe Lançon (1963) op de grond. Een deel van zijn onderkaak was weg en hij had verwondingen aan de handen, maar hij bleef heel de tijd bij bewustzijn. Daarna was iedereen Charlie, maar niet Lançon. Hij lag negen maanden lang in het ziekenhuis, onderging de ene operatie na de andere en revalideerde. Ook daarna volgden nog meerdere operaties. Bovendien was hij getraumatiseerd en bleek zijn geheugen hem parten te spelen. Twee jaar na de feiten besloot hij zijn verhaal neer te schrijven.
Lançon was op het moment van de aanslag voornamelijk cultuurjournalist. Ooit versloeg hij oorlogen en zat hij in Irak terwijl de oorlog om hem heen woedde, maar in 2015 voer hij in rustiger water. Hij schreef over literatuur en theater, een relatief veilige bezigheid voor een journalist, zou je denken. Charlie Hebdo was ook niet het enige tijdschrift waarvoor hij schreef, maar die ochtend nam hij zoals altijd deel aan de redactievergadering van dat tijdschrift en dat veranderde zijn leven. Zijn relaas, De flard getiteld, werd vertaald door Ghislaine van Drunen, Annelies Kin en Nathalie Tabury.
Lançon doet met zijn boek de Franse praatcultuur eer aan. Het verslag van zijn belevenissen is geen bondig relaas geworden dat zich tot de feiten beperkt, noch zijn de uitweidingen allemaal relevant. Hij gebruikt bepaalde herinneringen om andere onderwerpen aan te snijden, die niet zelden verband houden met literatuur. Lançon legt ook uit waarom hij dat doet: ‘Ik schrijf om me ook dat te herinneren, alles wat ik haast was vergeten, alles wat ik ben kwijtgeraakt, in de wetenschap dat ik het desondanks toch ben vergeten of kwijtgeraakt.’ Het goede aan deze werkwijze is dat het de lectuur verlucht en het boek zo niet alleen maar de kommer en kwel beschrijft die de auteur is overkomen. Het nadeel ervan is dat de schrijver weleens lezers – die over de aanslag en de gevolgen willen lezen en niet per se kennis van of interesse in Franse literatuur of theater hebben – zou kunnen verliezen onderweg.
De manier waarop Lançon het eigenlijke ogenblik van de aanslag beschreven heeft, is zonder meer nobelprijsliteratuur. Het gegil buiten het vergaderlokaal, de doffe ploffen van de kogels, de ‘Allahoe akbar!’-kreten van de terroristen, het vallen van zijn collega’s, zijn eigen vallen, de onwezenlijke minuten van oorverdovende stilte achteraf, Lançon maakt er een langgerekt slow-motion kippenvelmoment van. Wie dit leest, zit naast de slachtoffers in het lokaal, wordt mee door kogels geraakt, valt mee op de grond. Vijf sterren zijn niet genoeg om dit ene hoofdstuk te quoteren.
‘Ik hoorde het doffe geluid van de kogels steeds beter, een voor een, en toen ik me had opgerold en niets of niemand meer zag alsof ik op de bodem van een kist vastzat, knielde ik neer en ging toen rustig, bijna zorgzaam liggen alsof het om een oefening ging, terwijl de gedachte door mijn hoofd ging dat ik mezelf naast al de rest – welke rest? – niet mocht bezeren tijdens mijn val.’
De lange lijdensweg die volgt neemt nog meer dan driekwart van het boek in beslag en is grotendeels gesitueerd in het ziekenhuis. Lançon beschrijft mislukte operaties, maandenlang niet kunnen praten, zijn angst om het ziekenhuis te verlaten, de relatie met vrienden en familie. Sommige anekdoten zijn intens en ontroerend, andere zitten vol humor. Ondanks de problemen en de angsten van de schrijver, is dit een positief boek geworden dat aangenaam leest, ook al durft hij wel eens langdradig worden. Lançon schrijft eerlijk over wat vooral moeilijke momenten zijn, maar vervalt niet in zelfbeklag of kritiek. Hoewel hij het ongetwijfeld liever niet had meegemaakt, toont Lançon zich met dit boek een uitstekend onderzoeksjournalist.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marvin O.
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
