Pluspunten voor psychologie, minpunten voor pit

Gert-Jan van den Bemd (1964) publiceerde al heel wat korte verhalen, columns en poëzie maar nooit eerder een roman. Met zijn verhalen won hij recent nog de Aspe Award 2016 en de eerste prijs van het International Literature Festival Utrecht 2017, waarmee hij bewijst zich binnen meerdere genres goed in zijn vel te voelen. Zijn debuutroman De verkeerde vriend is daarom misschien ook niet toevallig een mix van literatuur en misdaad.

De protagonist in het boek is Werner Mans, gehuwd en vader van een tienerdochter Roos. Hij heeft een onbeduidende job als fotograaf van wegwerpmateriaal en het gezin bezit ook een stacaravan op een camping die niet eens heel ver van zijn eigen huis gelegen is. Zijn leven verloopt rustig kabbelend en Werner is daar redelijk tevreden mee. Maar Roos is op uitgaansleeftijd gekomen en brengt al meteen foute vrienden mee naar huis die het leven op de camping overhoop gooien. Er is overlast aan het zwembad, er wordt wat vernield en er wordt wat drank gestolen. Er wordt zelfs vermoed dat een stokoude campinggast misschien wel het slachtoffer van de jongeren is geworden. De campingeigenaar Bruno, met Werner in zijn kielzog, weet niet goed hoe hierop te reageren.

De auteur gunt de lezer een kijkje in het hoofd van de wat sullige Werner terwijl deze probeert het juiste te doen. Werner vindt het akelig dat zijn dochter uit wil, maar wil haar ook niet meteen met een njet van zich afduwen. Voor alles is immers een eerste keer. Bovendien moet hij aan zichzelf toegeven dat ook hij wat peuzelt aan het randje van het toelaatbare. Zo probeert hij een bezoek aan een prostituee uit waar het er uiteindelijk niet eens van komt. Werner denkt wel dat hij dingen aan zijn leven wil veranderen, maar als puntje bij paaltje komt, gebeurt er uiteindelijk helemaal niets.

Dat is ook een beetje de teneur van dit boek. Er gebeurt heel wat meer in het hoofd van het hoofdpersonage dan in werkelijkheid. Als er dan toch wat gebeurt, doet Werner er alles aan om de boel snel weer te normaliseren. De auteur bouwt bij momenten mooi een spanning op zodat het lijkt alsof er wat zit aan te komen, maar uiteindelijk ontploft de boel nooit. Een ballon wordt telkens opgeblazen maar voor hij kan knappen, laat iemand er net op tijd de lucht weer uit. De gebeurtenissen op en rond de camping worden met een licht humoristische ondertoon verteld, maar noch wat zich afspeelt, noch de humor zijn heel sterk. De auteur speelt voornamelijk een psychologisch spelletje met de lezer en dat is meteen het krachtigste element van dit boek. De meeste gebeurtenissen in het boek worden snel opgehelderd, ook al is niet alles op het einde zonneklaar. Het had voor het boek als geheel geen kwaad gekund als die ballon ook een keer had geknapt, zodat een chaos was ontstaan die niet eenvoudig op te lossen was. Wat het boek doet, is lopen als een droomscenario zoals we het allemaal wel willen zien evolueren als ons eigen leven overhoop gegooid wordt. Maar daarvoor leest de lezer niet. In een boek mag het gerust allemaal een beetje de verkeerde kant opgaan of mogen de hoofdpersonages er wel eens een zootje van maken. Als Werner dan toch uit zijn rol van brave huisvader springt, is dat eerder door een toevallige samenloop van omstandigheden en kan hij er niet snel genoeg in terugvallen. Met de psychologie zit het wel goed in dit boek maar het sausje erover had wat pittiger gemogen.