De boodschap komt niet voldoende over
Elke raakt tijdens haar studie biologie gefascineerd door de wateraap. De wateraap staat vooral symbool voor een theorie die stelt dat de mens in zijn evolutie een fase moet hebben gekend waarbij hij als amfibie een groot deel van de tijd in het water doorbracht. De theorie wordt meestal als nonsens afgedaan maar Elke denkt daar het hare van. Ze negeert goede raad van anderen en besluit van de wateraap haar afstudeerproject te maken. In Wenen woont en werkt Lena die ooit publiceerde over de wateraap en zij besluit haar op te zoeken. Ze spenderen een korte maar intense tijd samen.
De wateraap is een dier dat vis noch vlees is, een levensvorm die niet kiest tussen water en land. Elke beschouwt zichzelf ook als een tussenvorm. Ze wil niet kiezen voor man zijn of vrouw zijn, weet niet in welk hokje ze past, en of ze wel in een hokje past of hoeft te passen. Ze valt op vrouwen maar is gendertwijfelaar. In dit debuut onderzoekt schrijfster Mariken Heitman (1983) hoe personage Elke hiermee omgaat, in welke richtingen dit zoeken haar duwt, en hoe ze als gevolg hiervan als mens groeit en haar eigen ik ontdekt.
Heitman is zelf, zoals haar hoofdpersonage, biologe en kan die passie in dit boek volledig beleven. Elke is enthousiast tuinierster en heeft ten gevolge van haar studie uiteraard wel wat zinnige en interessante dingen over het dieren- en plantenleven te vertellen. Elke is in deze het alter ego van Heitman, want ook de korte verhalen die de schrijfster eerder publiceerde, draaien om biologie. Haar personages staan dicht bij de natuur en zijn daarin geïnteresseerd. ‘Waar het hart van vol is loopt de mond van over’, is een uitdrukking die voor Heitman bedacht lijkt te zijn. Een bladzijde in De wateraap vinden waarop niets over de natuur wordt gezegd, is dan ook een heuse opgave.
De zoektocht van personage Elke is experimenteel beschreven. Heitman spendeert een groot deel van de tekst aan het verwoorden van Elkes gedachten en twijfels. Het eigenlijke verhaal is daar ondergeschikt aan en biedt slechts een kader om die gedachten vorm te kunnen geven. In de gebeurtenissen zelf worden wel eens sprongen gemaakt als deze geen functie hebben in de zoektocht van Elke in en naar zichzelf. Alhoewel de dingen zich meestal wel chronologisch afspelen, zitten er daarom gaten in het tijdsverloop. De schrijfster snelt vooruit in het verhaal, gaat soms meteen in op gevolgen, zonder aan de oorzaak veel woorden te spenderen. De lezer holt de feiten achterna, en dat maakt het verhaal af en toe lastig om volgen.
Nog lastiger is het om zich te identificeren met het hoofdpersonage. Voor wie niet met enige gendervragen worstelt en nooit geworsteld heeft, of daar in de omgeving niet van heel dichtbij mee te maken heeft, is dit een onderwerp dat lastig te vatten is. Dit is immers geen rationeel gegeven dat te berekenen of proefondervindelijk te bewijzen valt. Maar er zijn nog genoeg andere onderwerpen waarover dit kan gezegd worden en een schrijver ziet zichzelf dan voor de lastige taak gesteld lezers toch inzicht te doen krijgen in de emotionele leefwereld van het personage. Dat lukt in dit geval niet erg goed. De link tussen de wateraap en genderidentiteit is goed gevonden en duidelijk, en Heitmans taalgebruik, dat tegen het poëtische aanleunt, zit een goed verhaal ook niet in de weg, maar het verder experimentele en wat zweverige karakter van dit boek maakt het onderwerp niet toegankelijker. Dit is geen vrijblijvend boek om op een zonnige vakantiedag aan het strand te lezen. Het wil de lezer iets bijbrengen. Maar als deze na het lezen ervan geen stap dichter heeft gezet richting inzicht verwerven in de gevoelswereld van mensen die worstelen met hun identiteit, dan is het boek niet geslaagd, ergo niet goed genoeg.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marvin O.
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
