Geen vijfsterrenverhalen dit keer, maar ook amper tegenvallers

Het wordt langzamerhand traditie; wanneer de dagen korter worden (check) en de temperaturen beginnen te zakken (euhm, behalve dit jaar dan), kunnen we ons gaan verheugen op de volgende EdgeZero-bundel (check, oef), met daarin het beste wat het voorgaande jaar te bieden had aan speculatieve verhalen van eigen bodem. Alleen verhalen die in dat voorgaande jaar deelnamen aan een schrijfwedstrijd of ergens werden gepubliceerd, kunnen worden ingezonden. Een jury kiest daaruit de beste waarmee een bundel wordt samengesteld. De editie van 2022 is de zevende, met daarin 24 verhalen die samen meer dan 91000 woorden tellen. De bundel is als paperback te verkrijgen, maar elk jaar is hij ook een tijdje als gratis e-boek te downloaden want het is de bedoeling dat de verhalen door de lezers worden beoordeeld, waarna het beste verhaal de EdgeZero-trofee ontvangt.

Zoals elk jaar staan daarin weer heel wat bekende namen, aangevuld met enkele nieuwe. Die nieuwelingen zijn dit jaar Rick Vermunt, Laura Scheepers, Dick van der Bij en Isabelle Plomteux. Dat betekent daarom niet dat ze debuteren, maar ze stonden nooit eerder in een EdgeZero-bundel. Het aantal EdgeZero-debutanten is altijd beperkt en in de inleiding roept Mike Jansen daarom op om toch vooral je verhalen óók naar EdgeZero te sturen, zodat meer nieuwe namen kunnen worden opgenomen.

Ik probeer de bundel elk jaar in oktober of november te lezen en recenseren. Het is een verzameling korte verhalen binnen het brede scala van de speculatieve fictie, waarvan het ene subgenre me meer aanspreekt dan het andere, en daarom doet het ene verhaal met ook meer dan het andere. Alle auteurs kunnen schrijven, dus wat overblijft om de verhalen te beoordelen, is mijn subjectieve smaak. Ik heb elk verhaal zoals altijd sterren gegeven. Net zoals in de editie van twee jaar geleden, vond ik geen enkel verhaal vijf sterren waard. Aan de andere kant heb ik ook nooit eerder zo weinig verhalen minder dan drie sterren gegeven. Gemiddeld gezien is de kwaliteit behoorlijk hoog, wil dat zeggen, al zit er geen verhaal tussen dat me superenthousiast maakte.

Het beste verhaal is wat mij betreft Het water kruipt waar het niet gaan kan van Kelly van der Laan & Wendy Torenvliet. Dit gaf ik als enige 4½ ster. De verhalen van deze beide schrijfsters scoren wel vaker hoog bij mij, en als ze dan ook nog een keer gaan samenwerken, tja … Ik vond het een heel goed geconstrueerd, dystopisch verhaal, waar ik van meet af aan een sterk 1984-gevoel bij had. Het is het langste verhaal van de bundel maar het las alsof het een van de kortere was. De EdgeZero-jury bedeelde het met slechts een 26ste plaats, maar ik ben het al gewend dat ik het meestal niet met die jury eens ben. Ik mag af en toe zelf ook in een jury zetelen en ook dan stel ik vast dat ik bijna altijd een afwijkende mening heb. Er valt mee te leven ;-)

Het aantal verhalen dat ik met vier sterren bedeelde is behoorlijk hoog: De doorbraak van Django Mathijsen & Anaid Haen, De glimlachende dode van Guido Eekhaut, Ontsnappingspoging van Johan Klein Haneveld, Heathcliffs ronde van Wendy Torenvliet, Poes haat van Anaid Haen, Madeliefje van Hay van den Munckhof, Glazen tellen van Debby Willems, De wachtkamer van Frank Roger en Geen weerstand van Kelly van der Laan. De doorbraak verbindt tijdreizen met de drang om een geliefde met een dodelijke ziekte te genezen. Dat is een populaire combinatie, en hoewel een beetje voorspelbaar, vond ik ze hier goed uitgewerkt en heb ik ervan genoten. In De glimlachende dode vond ik het tot leven wekken van doden origineel gebracht. Ontsnappingspoging gaat over reclame die ons opgedrongen wordt. Een heel herkenbaar thema en Klein Haneveld heeft de soms brutale methoden om die door onze strot te rammen, nog een beetje verder doorgedreven. Heathcliffs ronde is een variant op het vampierenverhaal met aan het eind nog een fijne twist. Die had ik min of meer verwacht, maar het bleef tof om te lezen. Poes haat was supertof, en is wat mij betreft het beste verhaal van alle viersterrenverhalen. Aan het einde van de bundel kan je informatie vinden over de verhalen, en het blijkt dat best veel verhalen onderdeel uitmaken van de Poe in de polder-bundel die ook vanuit EdgeZero werd uitgegeven. Wat ik extra leuk vind aan dit verhaal is dat Poe hier op originele wijze werd ingevuld. Madeliefje is een kort maar heel geslaagd verhaal waarin we het feeënvolk een keertje in een ander daglicht zien. Glazen tellen is horror, maar ik vind het subtiel gebracht en dat maakt het nu net zo’n sterk verhaal. De wachtkamer is net als De doorbraak een verhaal over tijdreizen. Dit keer speelt de tijdparadox mee, en ik vond het origineel gebracht. Het is niet makkelijk om nog boeiende varianten hierop te vinden, maar in dit geval is het wat mij betreft gelukt. Geen weerstand tenslotte brengt een alternatieve manier om communicatie met de doden te bekijken. Ik wist de afloop ervan bij voorbaat te voorspellen, maar dat weerhield me er niet van om ervan te genieten.

Ik gaf ook een aantal verhalen 3½ ster: Tribunaal van Mike Jansen & Maarten Luikhoven, De schone slaapster symfonie van Django Mathijsen, De verdwenen vrouw van Laura Scheepers en Gesynchroniseerde bezieling van Paul van Leeuwenkamp. Wie sciencefiction schrijft heeft meteen mijn aandacht want dat vind ik het meest boeiende van alle speculatieve genres. Tribunaal is zo’n verhaal, en hierin wordt de mens onbewust gemanipuleerd door een andere levensvorm. Goed uitgewerkt, maar de overmatige hoeveelheid dialoog stond me na verloop van tijd wat tegen en dat heeft een halve ster gekost. In De schone slaapster symfonie is het componeren van symfonieën een onderdeel van het verhaal. Ik heb daar zelf niet echt iets mee en daarom trekken verhalen met muziek mij nooit echt aan. In dit geval echter kon ik het heel goed pruimen. De uitwerking was heel origineel. De verdwenen vrouw behoort voornamelijk bij het misdaadgenre. Het speelt zich af in de vroege negentiende eeuw en deed me meteen aan Edgar Allan Poe denken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat achterin de bundel te lezen staat dat dit verhaal voor de Poe in de polder-bundel werd geschreven. Ik vond het een heel genietbaar verhaal maar naar mijn smaak had het te weinig met speculatieve fictie te maken. Gesynchroniseerde bezieling tenslotte begint interessant met mensen die overnacht veel ouder zijn geworden, terwijl anderen veel zijn verjongd. De oorzaak daarvan wordt snel duidelijk. Ik had wat moeite met hoe het hoofdpersonage met alles omgaat. In werkelijkheid wordt een mens gewoon gek als dit gebeurt, denk ik, maar hier is dat niet zo. Ook van dit verhaal wist ik halverwege te voorspellen hoe het zou aflopen, dus het kon mij niet verrassen. Maar ik vond het wel leuk bedacht.

Drie sterren vervolgens voor Ruimtesteden twinkelen niet van Tais Teng, I’ll fly with you van Isabelle Plomteux, Achter in de tuin 15.07 van Dick van der Bij, Hout hakken van Maarten Luikhoven, Bloed in de sneeuw van Eowen Valk, De vervanger van Michael Blommaert, Op de Wadden waait het altijd van Rick Vermunt en Gratie voor de Vaas van de Krijgsmaagd van Jaap Boekestein. Dat Tais Teng in zijn verhaal de stad Putingrad gebruikt, klinkt in deze tijd wat wrang, maar het verhaal was er natuurlijk al voordat kapoen Vladimir legertje wilde spelen. Het verhaal is terug te brengen tot iets wat al een paar honderd jaar bestaat: de vrees dat nieuwe technologie banen zal kosten en onze gezondheid kwaad zal doen. Soms komt dat ook gewoon uit. Ik vond dit oké zonder meer. Het ligt vast aan mij, maar ik weer niet waarom I’ll fly with you in deze bundel staat. Het gaat me niet om het verhaal zelf, dat valt goed mee, maar ik vind er helemaal geen speculatief element in terug. Het heet magisch realisme te zijn maar ik zag de magie niet in de goudfazant. Grappig is wel dat vorig jaar de planeet Gliese 876d tweemaal een schrijver inspireerde, en dat dit jaar de goudfazant in twee verhalen voorkomt. Dick van der Bij brengt een origineel verhaal over het einde van de wereld, maar met het einde was ik niet mee. Geen idee wat daar de bedoeling van was. Hout hakken is het kortste verhaal van de bundel. Het is wel goed wat Maarten Luikhoven met zo weinig woorden doet, maar een wauw-gevoel hield ik er niet aan over. Bloed in de sneeuw is heel sfeervol. Leuk om te lezen, maar ik had wel een ander einde verwacht. Een onverwachte twist bijvoorbeeld. Jammer dat het zo gewoontjes afliep. Dit jaar zijn er behoorlijk wat korte verhalen van minder dan 2000 woorden, en De vervanger is er ook zo eentje. Ik vind het altijd fijn als er een keertje een horrorverhaal in de bundel komt. Dit jaar zijn er daar meerdere van, al valt er in de meeste gevallen niet zoveel te griezelen. Ook hier is dat zo, maar er hangt wel een heerlijk creepy sfeertje rond. Op de Wadden waait het altijd is een van die verhalen waarvan ik me ook weer afvraag waar het speculatieve gebleven is. Op zich een prima verhaal, maar het vleugje mystiek op het eind is zo kort dat ik het niet voldoende vind. Gratie voor de Vaas van de Krijgsmaagd zou je een slim verhaal kunnen noemen: het is een sciencefictionverhaal met daarin een mysterie met een ingenieuze oplossing. Goed, zonder meer.

Er resten nog twee verhalen en die gaf ik net geen drie sterren. Dat zijn De vis van Jan J.B. Kuipers en De bron van Mike Jansen. In beide gevallen weet ik er objectief gezien van dat het prima verhalen zijn, maar ik kreeg er geen klik mee. Zulke verhalen kom ik in elke EdgeZero-bundel tegen, en elke lezer herkent dat ongetwijfeld. De vis deed mij niks en ik kreeg geen connectie met de personages. Geen 4000 woorden lang, en toch ben ik meermaals een stukje terug moeten gaan omdat mijn gedachten afdwaalden en ik niet wist wat ik net gelezen had. De bron eindigde het hoogst bij de EdgeZero-jury maar ook hier lukte het me niet goed geconcentreerd en geboeid te blijven. Goed geschreven, mooi opgebouwd, maar ik miste het speculatieve alweer. Zei ik al dat ik meestal een heel andere mening heb dan de jury? ;-)

Gemiddeld heb ik 3,46 sterren gegeven. Elk jaar stijgt dat gemiddelde een klein beetje, en ik hoop uiteraard dat die tendens zich blijft verderzetten. Het was bovendien een bundel met daarin amper tegenvallers, wat uitzonderlijk en heel positief is. Alleen daarom al rond ik mijn sterrenaantal graag naar boven af hier op Hebban.