Kort en bondig, en toch propvol

Eind negentiende eeuw verlaat een man Frankrijk met in zijn bezit één stekje van een druivenstok. Hij komt aan in Chili waar hij door omstandigheden de familienaam Lonsonier krijgt. Zijn hele leven zal de oude Lonsonier, zoals hij wordt genoemd, zich met druiventeelt en wijnbouw bezighouden, terwijl rondom hem zijn kinderen en hun nakomelingen geboren worden, leven en sterven. Zo ontspint zich in rap tempo het levensverhaal van vier generaties van een familie die Chileens wordt maar haar Franse afkomst nooit vergeet.

Parijzenaar Miguel Bonnefoy (1986) heeft zelf Chileense en Venezolaanse roots en is daarom uitermate goed geplaatst om een boek te schrijven waarin Frankrijk en Chili verbonden worden. Erfgoed is zijn Nederlandstalig debuut. Héritage, zoals het in het Frans heet en dat voor ons werd vertaald door Liesbeth van Nes, is voor hemzelf zijn derde roman. Voor hij als romanschrijver debuteerde, schreef hij al meerdere korte novellen, waaronder een hervertelling van het verhaal van de Minotaurus die in het Italiaans werd geschreven.

Een boek waarin meerdere generaties van eenzelfde geslacht belicht worden, dat doet meteen denken aan dikke turven waarin het relaas van iedere generatie haast een roman op zich vormt. Bonnefoy dacht daar anders over. In amper 200 bladzijden jaagt hij de hele familiegeschiedenis erdoor. Bovendien slaagt hij erin om ook enkele andere families bij het verhaal te betrekken, en dat zijn dan voornamelijk deze van de echtgenoten van de nazaten van de oude Lonsonier. Hoe de auteur dit doet? Door zich te haasten.

Bonnefoy heeft geen tijd te verspillen en spoedt zich door de inleiding heen zodat de oude Lonsonier zich zo snel mogelijk met zijn wijnstok kan settelen. Voor de lezer het goed en wel beseft, is de Eerste Wereldoorlog uitgebroken en is de man al vader van drie volwassen frontsoldaten waarvan er twee gesneuveld zijn. We zijn dan welgeteld één paragraaf ver. De auteur legt daarna wel nog uit hoe dat gegaan is, maar deelt ons nog altijd niet meer dan het hoogstnodige mee. Om plaats te winnen, neemt hij amper dialogen in het boek op. De schaars gekozen gesproken zinnen bekrachtigen het geschrevene nog meer. Winst boekt hij ook omdat hij de kunst verstaat om personages en situaties te typeren met één enkele zin:

‘Ze was ouder geworden, gerimpeld van de zorgen, bleker en brozer dan bij zijn vertrek en ze had de gezwollen ogen van mensen die lang in stilte hebben gehuild.’

De familie, ontsproten aan de oude Lonsonier, is verweven met Chili en zijn geschiedenis en die komt daarom volop aan bod, zij het alweer in sneltempo. Bonnefoy kon uiteraard niet om het Chileense nine eleven – de staatsgreep van 1973 – heen en dat is zowat het enige stukje geschiedenis dat meer plaats en aandacht krijgt dan de gemiddelde wikipediapagina. De rest moet het doorgaans met minder dan dat stellen. Het is een bijzondere stijl waarin Bonnefoy deze roman heeft vormgegeven. Hij is lastig te omschrijven maar je gaat er wel heel snel van houden. Dit is de ideale familieroman voor wie geen tijd of geduld heeft om zich door duizend bladzijden of meerdere volumes heen te lezen, maar toch graag opsnuift hoe een cultuur of een regime een familie kan beïnvloeden.

Erfgoed bevat meer historische informatie dan het aantal bladzijden laat vermoeden en Bonnefoy toont daarmee aan dat hij wel degelijk goed geïnformeerd is en dat bondig geen synoniem is voor oppervlakkig. De beknoptheid waarmee hij deze geschiedenis neerschrijft, kan als voorbeeld voor anderen dienen. Na afloop is heel duidelijk hoe de personages in elkaar zitten, waar ze mee worstelen en wat ze belangrijk achten. Als de tijd tussen geboorte en volwassenwording amper enkele bladzijden in beslag neemt, en de lezer toch weet hoe een personage denkt en doet, dan heb je als schrijver je rol met verve vervuld. Het verhaal is kort maar zit toch propvol. De keuze om Héritage te vertalen is meer dan terecht geweest.