Van afzondering naar waanzin

De Deense Ane Riel (1971) schrijft al een hele poos maar bleef vooralsnog onvertaald en daarom ook voor de meeste lezers onbekend. Ze debuteerde in 1995 met een minder voor de hand liggend boek, namelijk een schoolboek over kunst. Daarna ging ze kinderboeken schrijven. Haar moeder Mette Brahm Lauritsen, die auteur, maar voornamelijk illustrator is van kinderboeken, illustreert sinds 2000 de kinderboeken van haar dochter. Haar eerste boeken publiceerde Riel nog als Ane Brahm Lauritsen, maar na haar huwelijk nam ze de familienaam van haar man over. Na 2005 werd het stil rond haar, maar in 2013 herrees ze als een feniks uit de as met een eerste thriller, Slagteren i Liseleje. Haar tweede, Harpiks, is het boek dat nu als Hars vertaald is door Kor de Vries. Beide thrillers vielen in Scandinavië al stevig in de prijzen.  

Hars speelt zich af op een bijzonder kleine oppervlakte, die het Hoofd wordt genoemd. Het is een bosrijk schiereilandje met daarop één boerderij, deze van de familie Haarder. Alleen via een smalle strook land – de Hals – kan men het dichtstbijzijnde dorp bereiken. Het Hoofd werd bewoond door Silas en Else Haarder met hun twee zoons. De jongste, Jens, bleef er na Silas’ dood wonen en stichtte zijn eigen gezin met Marie. Ze kregen een tweeling, Liv en Carl. Carl stierf door een ongeval als baby, maar Liv kan hem als enige nog steeds zien. Ze is zes ondertussen en het gezin is zich steeds meer gaan afzonderen van de buitenwereld. Om bezoekers weg te houden, plaatste Jens zelfs vallen. Liv houdt hij verstopt in een container. Alleen 's nachts gaan ze samen op pad om dingen te stelen en thuis op te slaan, zodat het huis steeds voller wordt. Datzelfde kan ook van Marie gezegd worden, die hierdoor haar bed ondertussen niet meer kan verlaten. Het gedrag van Jens en Liv ontspoort steeds meer en tart alle verbeelding.  

Liv komt in dit boek het meeste aan het woord. Als het onbevooroordeelde kind dat ze is, onwetend over hoe anders het er in de buitenwereld aan toe gaat, registreert ze de merkwaardigheden binnen dit disfunctionele gezin, zonder ze abnormaal te vinden, en gaat er helemaal in mee. Al van bij aanvang dompelt Riel haar lezers onder in een luguber bad. Hoe verder het boek vordert, hoe vreemder de gedragingen van vader en dochter worden, maar hoe meer inzicht men ook verwerft in hoe het zover is kunnen komen. Wie middenin het oog van een storm staat, merkt daar zelf niets van. Daarom laat Riel ook sporadisch andere personages dan Liv aan het woord zodat de lezer de storm ook van buitenaf kan waarnemen. Marie bijvoorbeeld, die brieven aan haar dochter schrijft. Of Jens, die herinneringen ophaalt aan zijn eigen kindertijd. Ook Else Haarder komt kort aan bod. Tenslotte zijn er nog een restaurantuitbater en een postbode die de meest objectieve ooggetuigen zijn. Wanneer zij situaties beschrijven die eerder al door Liv werden beschreven, valt pas op hoe aangetast Livs wereldbeeld is. Het zijn confrontatiemomenten die de suspense ten top drijven.  

Een echte thriller is dit boek niet. Het is een roman, maar wel een met een bijzonder sterk uitgewerkte psychologische toplaag die zelfs de harde kern van thrillerfanaten die weigert wat anders te lezen, zal aanspreken. De personages die bepalend zijn, zijn tot in de puntjes uitgewerkt, in het bijzonder Liv. Opvallend is dat alle personages goedhartig zijn. Niemand heeft slechte bedoelingen, en de akelige dingen die gebeuren, ontstaan uit naïviteit en een samenloop van omstandigheden. Het zet een mens aan het denken. Riel laat haar lezers beseffen dat slechts een heel klein beetje pech met de loop der dingen iemand een heel andere richting uit kan sturen, op weg naar afwijkend of radicaal gedrag. Hars maakt indruk door zijn eenvoud en had jaren geleden al vertaald moeten zijn.