Boeiend en onderhoudend, maar spanning ontbreekt

Peter de Haan, docent geschiedenis aan de universiteit van Leiden, laat zich op een avond door zijn vriendin Fay verleiden tot een bezoekje aan de gemengde vrijmetselaarsloge waar zij lid van is. Aan het einde van de avond ontdekken ze dat de voorzitter van de loge vermoord is. Korte tijd later wordt een jonge knaap vermoord in het water teruggevonden. De voorzitter heeft een mysterieuze tatoeage op zijn lichaam die bij de jonge knaap op diezelfde plaats lijkt weggesneden. Peter ontdekt dat Fay meer weet, maar zij hult zich in stilzwijgen en ontkenning.

Rond die tijd ontdekt Piet van Vliet in het gemeentearchief een manuscript dat is geschreven door een van de Pilgrim Fathers. Deze groep behoorde tot de stichters van de VS. Oorspronkelijk verlieten ze Engeland om religieuze redenen en woonden lange tijd in Leiden voor ze de oversteek maakten. Een deel van hen verliet Leiden echter nooit. Waarom, dat geeft het onvolledige manuscript niet prijs. Piet van Vliet komt in contact met De Haan die zich ook voor deze kwestie gaat interesseren. Beide zaken brengen hem achtereenvolgens in Boston en Jeruzalem en gaandeweg ontdekt hij een verband ertussen. Die kennis brengt zijn leven in gevaar.  

Piet van Vliet is geen fictief persoon. Hij vond wel degelijk het in dit boek gebruikte document. Hij nam contact op met Jeroen Windmeijer (1969) die er een fictief verhaal rond verzon. Op die manier kreeg Windmeijer een idee in de schoot geworpen, en kon van Vliet zijn vondst aan een groter publiek tonen. Het resultaat is Het Pilgrim Fathers complot, een thriller waarin oudheid, religie en een complottheorie samenkomen. Het doet meteen aan Dan Brown denken en Windmeijer wordt dan ook de Dan Brown van Nederland genoemd. Maar dat zegt op zich niet zoveel want al meerdere schrijvers valt die eer te beurt ondertussen.  

Volgens de achterzijde van het boek neemt Windmeijer ons in razende vaart mee door Leiden, Cape Cod en de Sinaïwoestijn. Dat is overdreven, want vaart is precies wat dit boek ontbeert. Het boek begint wel meteen met een moord maar daarna neemt Windmeijer een stapje terug. Aan introductie van hoofdpersonages en wat aan de moord voorafging, wordt ruim aandacht besteed. Deze aanloop wordt omkaderd door heel veel infodumps. Deze omvatten de geschiedenis en werking van de vrijmetselaars, diverse Bijbelverhalen en de volledige transcriptie van het manuscript in zeven delen. Windmeijer integreert een deel ervan in het verhaal maar creëert vaak ook aparte hoofdstukken hiervoor. Dit trekt alle vaart uit het verhaal.  

De Haans reis naar Boston vormt het middengedeelte van het boek en is grotendeels overbodig. Vele van zijn activiteiten daar vallen onder sightseeing en worden opnieuw vergezeld van uitgebreide informatie. Windmeijer neemt ook ruim de tijd om de komst van de Pilgrim Fathers in Amerika in verband te brengen met de razendsnelle decimering van de autochtone bevolking. Correct, maar de toevoegingen neigen naar een pamflet.  

In het laatste deel, dat zich in Egypte afspeelt, valt alles op zijn plaats. In Dan Browns boeken moet Robert Langdon heel wat puzzelen en moet hij geregeld op de loop voor vileine tegenstanders. Peter de Haan puzzelt amper. Zijn tocht lijkt veeleer op een vakantie en hij sprokkelt slechts dankzij wat impulsieve beslissingen en erg loslippige tegenstanders toch een avontuur bij elkaar. Wendingen in het verhaal ziet men te ver van tevoren aankomen om echt te verrassen.  

Als geheel is het uiteindelijk wel een onderhoudend boek waarin een aantal interessante onderwerpen in detail en met kennis van zaken wordt belicht. Windmeijer heeft geprobeerd om de gaten in het onvolledige manuscript passend te dichten en is daarin geslaagd. Nogal wat overbodige personages waren beter volledig uit het verhaal geschrapt en De Haans speurtocht had wat minder relaxt mogen verlopen. Beknoptere infodumps en meer aandacht voor spanningsopbouw waren een pluspunt geweest. Windmeijer stelt niet teleur maar het boek thrillt wat weinig.