Wat neemt de onbetrouwbare waarnemer waar?

Rond hun twintigste reizen de vrienden Dom en Nick naar Saint-Honoré in Frankrijk. Op zoek naar entertainment belanden ze op een boerderij waar een dertienjarig meisje een lied voor hen zingt. De gevolgen zijn merkwaardig. Dom, die een schrijverscarrière ambieert en net zijn eerste kortverhaal verkocht, krijgt na deze ontmoeting geen letter meer op papier. Nick daarentegen krijgt volop inspiratie en wordt de gevierde schrijver Nick Tuin. Twintig jaar later brengt Nick zijn derde boek uit, geïnspireerd op de gebeurtenissen van die ene dag in Frankrijk. Bij Dom wakkert die publicatie iets aan waardoor hij zich steeds vreemder gaat gedragen.

De verteller in het boek is Dom en hij is onbetrouwbaar. Tenminste, zijn waarnemingen zijn dat. Dat stelt hij zelf meermaals vast. Na de voorstelling van Nicks boek evolueert zijn mentale toestand van kwaad naar erger. Dom is overduidelijk jaloers op zijn vriend en gunt hem zijn succes niet. Zijn vrouw Lily is het bovendien beu dat ze hem steeds moet opkrikken omdat het schrijven voor geen meter lukt en vertelt hem dat ze het niet meer trekt. Ze vraagt Dom niet rechtstreeks om een tijdje apart te gaan wonen, maar de hints zijn duidelijk. Nick, die toevallig net een tijdje naar Parijs moet omdat er een film van zijn boek gemaakt wordt, biedt hem tijdelijk zijn huis aan. Vanaf dat ogenblik maakt Dom heel vreemde dingen mee die de lezer op zijn minst zullen verwarren.

Het is lastig te vatten wat waarheid is en wat zich uitsluitend in Doms brein afspeelt. Dom drinkt duidelijk te veel, daarover laat het boek geen twijfel bestaan. Maar is dat echt de oorzaak van Doms vreemde ontmoetingen met mensen en plaatsen die zoveel gemeenschappelijk hebben met het nieuwste boek van Nick? Beleeft Dom al deze ontmoetingen wel, of verwart hij de plot van Nicks boek met de werkelijkheid? Of, zo vraagt Dom zich na enige tijd af, spelen Nick en Lily onder een hoedje en zetten ze dingen in scène? De lezer gaat onvermijdelijk dezelfde vragen stellen. Maar een antwoord op de vragen levert het boek niet. Aan het einde zijn de aard en de oorzaak van de gebeurtenissen nog steeds even raadselachtig en vreemd.

Bertram Koeleman (1979) is naast schrijver ook boekverkoper. Dom is in het boek naast schrijver (met permanent writer’s block) ook boekverkoper. Het wikkelhart is het derde boek van Koeleman. Het wikkelhart is het derde boek van Nick Tuin. In beide hoofdpersonages zitten duidelijk overeenkomsten met de schrijver. Dat Dom voluit Dominic heet, wat heel erg lijkt op ‘Dom en Nick’, is daarom misschien geen toeval. Nick is alles geworden wat Dom had willen zijn maar de vraag is in hoeverre Dom en Nick wel twee personen zijn. Het kan erop wijzen dat Dom een schizofrene persoonlijkheid heeft, maar ook dat is alweer niet zeker. Sommige elementen in het boek spreken dat tegen, andere bevestigen dit net weer. Het zal onderhand wel duidelijk zijn dat Koeleman geen duidelijk afgelijnd verhaal aan de lezer presenteert, maar een voor meervoudige interpretaties vatbaar boek schreef.

Hoe vreemd en dubieus de hele plot ook is uitgewerkt, toch is dit een vlot leesbaar boek. Dom beschrijft zijn belevenissen heel toegankelijk en hier en daar ook met een vleugje humor of een rake observatie. De lezer wordt in hoge mate in de war gebracht door wat er gebeurt en door waarom het gebeurt. Sommige van Doms belevenissen tarten de realiteit zodanig, dat ze wel door Kafka lijken te zijn geschreven. Nogal wat personages omarmen het surreële met een vanzelfsprekendheid zoals alleen een instabiele geest dat kan. Men kan dit boek niet lezen zonder zich meermaals af te vragen wat de schrijver ons nu eigenlijk wil vertellen. Maar de manier waarop het geschreven is, zorgt er wel voor dat men het op het einde weglegt met een overheersend positief gevoel. Want hoe dan ook zit het verhaal goed in elkaar.