Iedereen liegt

Anna Andrews, nieuwslezer voor het One O’Clock News op BBC, raakt haar positie kwijt wanneer diegene die ze vervangt na twee jaar onaangekondigd weer terugkomt. Anna wordt teruggeplaatst naar haar vorige baan als nieuwscorrespondent, en wordt van Londen naar Blackdown gestuurd om de moord op een vrouw te verslaan. Niemand weet dat dat wel de laatste plaats is waar ze op dat ogenblik wil zijn. Inspecteur Jack Harper is hoofd van Zware Criminaliteit daar, wat spannender klinkt dan het is omdat in Blackdown zelden wat gebeurt. Tot nu, en hij krijgt uiteraard de leiding over het onderzoek. Wat niemand weet is dat hij wellicht de laatste was die het slachtoffer levend gezien heeft en dat zijn wagen sporen bevat die hem tot hoofdverdachte nummer een maken.

Alice Feeney’s levensloop lijkt in grote lijnen op die van haar vrouwelijke hoofdpersonage. Ze werkte zelf jarenlang als verslaggever voor de BBC, woonde onder andere in Londen en leeft nu op het platteland. Ze debuteerde in 2017 met Soms lieg ik, dat zal worden verfilmd door niemand minder dan Ellen DeGeneres. Feeney heeft iets met liegen want in de opvolger – Ik weet wie je bent – is een professionele leugenaar aan het woord. Nu, in Hij & zij, vertaald door Catalien en Willem van Paassen, liegt gewoon iedereen. Speelt de schrijfster steeds hetzelfde riedeltje af, of weet ze het thema toch alweer verrassend uit te diepen?

De gebeurtenissen worden hoofdzakelijk door Jack (hij) en Anna (zij) verteld. Dat ze allebei de waarheid flink weten te verdraaien en niet helemaal eerlijk zijn tegenover zichzelf – en dus tegenover de lezer – is niet meteen duidelijk, maar wordt dat wel snel. Vanaf dan wordt het ingewikkeld want weinig van wat je leest, is te vertrouwen. Je vormt je een beeld van de situatie en even later moet dat alweer bijgesteld worden. Andere personages die af en toe het woord krijgen, zoals Jacks collega en Anna’s moeder, lijken ook niet helemaal eerlijk. Of zijn zij dat nu net wel en wordt ons zand in de ogen gestrooid door Jack en Anna? De lezer aanschouwt hier een flipperkast waarin het balletje voortdurend van richting verandert.

De misdaad zelf is niet opvallend spectaculair of origineel en maakt het boek niet meteen spannend. Die voortdurende onzekerheid over wie welk aandeel heeft daarin, doet dat wel. Om dat gevoel nog meer te voeden, eindigt Feeney een groot aantal hoofdstukken met een kleine cliffhanger die er keer op keer toe leidt dat lezers bepaalde ideeën over wat er is gebeurd moeten bijstellen. Een beproefd staaltje psychologische oorlogsvoering, want je wil dan nog snel even een klein stukje door in het volgende hoofdstuk, wat vervolgens nog meer vragen oplevert, en zo blijf je toch gespannen aan het boek gekluisterd. Wat dat betreft heeft Feeney haar zaakjes op orde en ze houdt dat tot de laatste bladzijde vol.

Het minst interessante aan het boek zijn de tussenstukjes in cursieve druk, waarin de dader aan het woord komt. Die teksten zijn aan de vage kant, onder andere omdat je niet weet wie erachter zit. Een enkele keer dragen ze bij aan de onzekerheid, maar vaak krijgen ze pas betekenis nadat het boek uit is. Tijdens het lezen heb je er dan amper wat aan, en ze naderhand opnieuw gaan lezen doet waarschijnlijk niemand.

Niet iedereen was even wild van de eerdere boeken van Feeney, en omdat Hij & zij stijlgewijs meer van hetzelfde is, zal dat allicht opnieuw het geval zijn. De meeste lezers kunnen de insteek echter wel pruimen, en dus gaat de schrijfster nog even door. In het Engels is al een vierde boek van haar verschenen waarin personages alweer duchtig aan het liegen gaan. We zijn benieuwd hoe lang ze dit origineel kan houden. Voorlopig lukt het nog aardig en zonder dat het echt vuurwerk oplevert, is dit toch een onderhoudende pageturner geworden.