Kleine mensen en grootse ideeën

In deze bundel zijn elf verhalen van Liu Cixin samengebracht, samen met nog een voorwoord van de auteur. Alles is door vier verschillende vertalers naar het Engels omgezet. Eén verhaal dateert van 1985, alle andere verschenen tussen 2000 en 2014, hoewel de meeste aan het begin van dit millennium werden geschreven. Wie al boeken en verhalen van Liu las, herkent in deze bundel zijn typische stijl. Hij verbindt altijd weer grootste ideeën die vaak een heel universum omspannen, of die desastreus zijn voor onze planeet en de mensheid, en plaatst niet zelden één kleine (Chinese) man of vrouw in het centrum daarvan. Die persoon is slachtoffer of ooggetuige, en niet bij machte veel aan de situatie te doen. Door zijn afkomst ademen de meeste van Liu’s verhalen, ook al zitten er westerse elementen in, onvermijdelijk de Chinese cultuur uit.

The Village Teacher [***½]
Een leraar heeft er zijn levenswerk van gemaakt om in een arme en rurale streek kinderen te onderwijzen. Aan de andere kant van de Melkweg woedt een intergalactische oorlog. Als onze planeet in het vizier daarvan komt, zijn het de schoolkinderen die ons met hun kennis zullen moeten redden. Het persoonlijke verhaal van de leraar heeft niets met sciencefiction te maken, maar is wel het beste deel. De rest, en dan vooral de inbreng van de kinderen, is eerder ongeloofwaardig en daarom niet zo goed. De balans tussen goede en mindere goede stukken leidt tot een gemiddelde score.

The Time Migration [***½]
Om de overbevolking op te lossen worden miljoenen mensen in tijdscapsules gestopt. Die zullen voor het eerst na 120 jaar opengaan. Als de aarde dan klaar is om hen op te nemen, zullen ze blijven, zo niet gaan ze weer slapen en reizen ze verder. Met elke stop worden maar enkele personen wakker gemaakt om de situatie te analyseren. Hoe de maatschappij evolueert, is uiteraard hoogst speculatief, maar Liu weet er aan het eind een mooie boodschap in te stoppen over wat mensen nodig hebben om gelukkig te zijn en zich ergens thuis te voelen.

2018-04-01 [****]
In een alternatief 2018 is het mogelijk om het leven van mensen via peperdure genetische manipulatie te verlengen tot zo’n 300 jaar. Alleen beschikbaar voor de rijken dus. Een jongeman besluit geld van zijn werkgever te stelen om die ingreep te kunnen uitvoeren en komt daarbij tot een verrassende conclusie aangaande misdaad en levensduur. De schrijver heeft hier goed over nagedacht en brengt zodoende en geloofwaardig verhaal met een diepere betekenis.

Fire in the Earth [***½]
Een ingenieur die zoon is van een overleden mijnwerker komt met een plan om op een andere manier aan mijnbouw te doen. Die is veilig en schoon, maar tijdens de uitwerking gaat het fout. Hoewel er een speculatief element in het verhaal zit, moet je er lang op wachten en is dit daarom veeleer een hommage aan de mijnwerker en biedt het veel informatie over hoe het er onder de grond aan toe ging (gaat, soms). Degelijk uitgewerkt en best goed, maar het speculatieve element is zo beperkt dat je amper van sciencefiction kan spreken.

Contraction [****]
Een tof idee over een wetenschapper die ontdekt dat het universum gaat stoppen met expanderen en zelfs weer in zal gaan krimpen. Hij weet ook te berekenen wanneer exact dat zal gebeuren en dat blijkt heel spoedig te zijn. Het heeft gevolgen die alleen de wetenschapper heeft voorzien. Leuk om te lezen. Je vindt er ook de sterkte van Liu in terug. Hij is niet zo geweldig in het uitbouwen van personages, maar des te sterker in het bedenken van grootste dingen op gebied van fysica en astronomie.

Mirror [****]
Een wetenschapper ontwerpt met behulp van een nieuwe kwantum-supercomputer een algoritme om een universum te simuleren vanaf de big bang tot nu. Door de juiste parameters in te vullen, weet hij ons eigen universum te simuleren en dat heeft verstrekkende gevolgen. Hij toont hiermee aan dat het determinisme zoals gedefinieerd door Laplace correct is. Opnieuw weet Liu zich een heel inventief bedenker van situaties die het denkvermogen van de meeste mensen te boven gaan, maar schenkt hij weinig aandacht aan het goed uitdiepen van de personages. Als je kan genieten van het theoretisch uitwerken van zulke grootste ideeën, dan heb je aan Mirror een goed verhaal.

Ode to Joy [**]
Een vreemde entiteit komt vanuit de ruimte aan en stelt zich aan de inwoners van de aarde voor als een muzikant, waarna hij voor heel de planeet muziek speelt. Een eerder naïef en kinderlijk verhaal dat niet kon boeien.

Full-Spectrum Barrage Jamming [*]
De NAVO en Rusland zijn in een wereldoorlog beland. Het verstoren van communicatiesignalen, en pogingen om de oorlog vanuit een ruimteschip te beïnvloeden, bepalen de hoofdzaken van het verhaal. Er is vooral veel aandacht voor de gevechtsdetails en die zijn allesbehalve boeiend. Het verhaal dateert van 2001 en is op dit ogenblik beangstigend realistisch. Maar ook zonder dat had ik het geen goed verhaal gevonden. Ik hou nu eenmaal totaal niet van verhalen waarin oorlogje wordt gespeeld.

Sea of Dreams [***½]
Tijdens een ijssculpturenwedstrijd komt een ijskoud buitenaards schip aan. Het schip, of iets erin, stelt zich voor als een lagetemperatuurartiest. Hij beweert van een ras te zijn dat zich specialiseert in het maken van kunst met ijs en zegt dat hij heeft besloten met het water van de aarde een kunstwerk te maken. Dat doet hij ook, en de mens ziet machteloos toe hoe hij al het water van de oceanen bevriest en in een baan rond de planeet brengt, waarna de planeet droog achterblijft. Liu pakt het alweer groots aan, met desastreuze impact voor de gehele planeet. Opnieuw krijgt een klein, onbeduidend personage dat amper wordt uitgewerkt, een rol als ooggetuige. Er is ook een zekere parallel met Ode to Joy omdat ook hier kunst gebruikt wordt, maar dit verhaal is stukken beter.

Cloud of Poems [**]
Voor de derde keer in dit boek snijdt Liu hetzelfde thema aan en verbindt hij een buitenaards ras met kunst. Dit keer gaat het over het schrijven van een gedicht, of beter, van alle mogelijke gedichten. De mens is dit keer de speelbal geworden van een dinosaurusras, en een nog veel omnipotenter goddelijk ras, en de aarde en de mensheid moeten het alweer in zijn geheel ontgelden en komen er verwoest vanaf. Een eerder matig verhaal.

The Thinker [****]
Een astronome en een breinchirurg in opleiding komen toevallig met elkaar in contact tijdens een medische interventie. Als dank voor het redden van het leven van een professor krijgt de jonge chirurg van haar een kunstwerk dat het flikkeren van onze zon weergeeft. Het flikkeren van sterren is namelijk haar onderzoeksgebied. De ontmoeting in het observatorium maakt indruk op de jonge chirurg en tien jaar later besluit hij ernaar terug te keren. Bij toeval is de astronome van toen daar weer aanwezig en hij ziet een ander kunstwerk van haar, dat identiek is aan het zijne. Hij ziet dat, maar zij besefte het niet, en zo ontdekken ze samen iets bijzonders aan dat flikkeren van de sterren. Ze komen tot een filosofisch besef over de nietigheid van de mens en dat maakt dit het meest gevoelige en melancholische verhaal van de hele bundel.

De samensteller heeft goed werk geleverd want enkele sterke verhalen staan vooraan, en ook het einde is bijzonder geslaagd. De mindere verhalen bevinden zich in de tweede helft van het boek maar niet op het einde. Zo hou je er een positief gevoel aan over. De meeste verhalen vond ik 3 tot 4 sterren waard. Geen uitschieters hoger dan dat, helaas een drietal verhalen die daar ver onder zitten en mijn gemiddelde beoordeling sterk naar beneden trekken. Zo kom ik aan 3,2 sterren. Ik rond het naar boven af voor Hebban omdat ik gevoelsmatig vind dat ik te veel van Hold Up the Sky heb genoten om dit naar beneden af te ronden.