Woorden als poëzie, maar er gebeurt zo weinig!

Uitgeverij Podium verrast de lezer op geregelde tijdstippen met een nieuwe uitgave in de reeks ‘Korte Verhalen’. Bijna altijd is dit een bundel die door één auteur bij elkaar geschreven is. De verjaardagsbundel Te koop: babyschoentjes, nooit gedragen die eerder dit jaar verscheen, was hierop een eenzame uitzondering. Met Kaart van Canada wordt de Deense schrijfster Dorthe Nors (1970) voor het voetlicht gebracht. Het is de tweede verhalenbundel van haar hand die in deze reeks verschijnt. In 2016 werden Karateslag en Minna zoekt oefenruimte al samen in één bundel gepubliceerd.   

In Nors’ nieuwste staan veertien korte verhalen die een jaar geleden in het Deens verschenen en nu door Edith Koenders en Adriaan van der Hoeven werden vertaald. Ze zijn nogal bijzonder. Niets is namelijk wat het lijkt. Alle verhalen zijn korte momentopnamen, enkele minuten of uren meelopen met een personage dat niets meemaakt dat de moeite waard lijkt om erover te vertellen. Nors doet dat toch, en vindt altijd wel dat ene zinnetje dat het verhaal een extra dimensie geeft. Vergelijk het met een detectiveroman waarin de auteur een cruciaal gegeven achterhoudt zodat de ontknoping verrassend blijft. In vele van de in deze bundel opgenomen verhaaltjes zit de crux dan ook helemaal op het eind.    

Nors vangt aan met een man die zich verwond heeft en in een afgelegen jachttoren wacht tot iemand hem vindt. Terwijl hij wacht, pelt de schrijfster de omstandigheden van zijn verblijf daar laag na laag af. In een ander verhaal gaan twee vriendinnen van deur tot deur om geld op te halen voor de Kankerbestrijding. Ongemerkt is een van de vriendinnen met haar hoofd heel ergens anders. Alice ontfermt zich dan weer over Einar die aan kanker sterft. Haar interpretatie van ‘de kat een nieuwe thuis geven’ is misschien niet helemaal wat de vrienden hadden verwacht.   

‘[Mark] vertelde me dat hij ooit een goede gitarist was geweest. Of ik het geloofde? vroeg hij. Eigenlijk interesseerde me dat niet, maar de stemming aan tafel was zo dat ze verwachtten dat ik ja zou zeggen, dus zei ik ja. We zouden voor een week naar Londen en ik had al heimwee en Henriette zat naast me, dus ik zei ja, dat ik geloofde dat hij een prima gitarist was geweest. Mark glimlachte en ik glimlachte en hij glimlachte terug en ik dacht dat het zo ook makkelijker was.’    

Nors maakt opvallend vaak gebruik van het bindwoord ‘en’. Hiermee creëert ze de illusie van actie en snelheid, wat immers precies de elementen zijn die in de verhalen ontbreken. Er is veel stilstand en personages spenderen veel tijd aan het overdenken van wat zich in hun leven afspeelt of recent heeft afgespeeld. Ze wachten, hopend op een gunstige ontwikkeling van de situatie waarin ze verzeild zijn geraakt, want die is op dat ogenblik altijd even wat minder rooskleurig. Het blijft doorgaans bij passief afwachten. Sommigen hebben bepaalde verlangens, maar doen zelf niets om de vervulling hiervan te bespoedigen. De meeste actieve hoofdrolspelers lopen voornamelijk weg van wat hen ontrieft.   

‘Het heeft zijn eigen geografie, het water, en op bepaalde plaatsen drijft er een dikke brij eendenkroos. Ik zag zwanen en jonge eendjes in het gras, terwijl de meerkoeten stampei maakten tussen de waterlelies. Het was een verstild leven. Een zwaan vloog over het decor, toen een helikopter, toen een paar eenden en toen nog een helikopter.’    

Het mooie aan deze verhalen is dat je nooit weet hoe ze zullen eindigen. Nors toont zich meester in het bedenken van een onverwachte afloop, of in het verstoren van een idyllisch moment. Elk verhaal staat bovendien vol rake karakterbeschrijvingen en natuurschetsen. Intermenselijke relaties, wat zowel liefde als vriendschap kan inhouden, staan centraal en zijn intens beschreven. Stuk voor stuk zijn het kunstwerkjes, een haast perfect vastgelegde stilstaande fase op papier. Maar hoe poëtisch alles ook is verwoord, toch blijft het knagen dat er zo weinig gebeurt.