Perfect gedoseerde afsluiter van een trilogie

MaddAddam is het slot van de gelijknamige trilogie, met Oryx en Crake en Het jaar van de vloed als eerdere delen. In een niet zo verre toekomst is de mens dicht bij het punt van uitsterven gekomen als gevolg van een kunstmatig gecreëerd virus. In het eerste deel van de trilogie werden Jimmy alias Sneeuwman, Oryx en Crake aan de lezer voorgesteld. In deel twee leerden we Toby en Ren kennen. De personages uit beide boeken komen in het laatste deel allemaal netjes samen en gaan ook een interactie aan met de immer nieuwsgierige Crakers, een door Crake ontworpen menselijk ras.

Dit laatste deel, net als het voorgaande vertaald door Lidwien Biekmann, wordt opnieuw voor een stuk vanuit het perspectief van Toby verteld. Het tweede hoofdpersonage is dit keer Zeb, die net als Toby Hovenier was. Deze Hoveniers waren een sekte die floreerde in de laatste vijfentwintig jaar voor het virus de meeste mensen doodde. Dit las men in Het jaar van de vloed. Zoals ook in de eerste twee boeken het geval was, gebruikt Margaret Atwood (1939) de levensverhalen van de hoofdpersonages om dingen op te helderen. Uit de voorgaande boeken werd duidelijk hoe de maatschappij geëvolueerd is en wat er foutgelopen is. Beide delen van de trilogie raakten alsmaar dieper in elkaar verweven en Atwood haalt haar trukendoos nu opnieuw boven om ook Zebs handel en wandel perfect in het reeds bestaande verhaal in te passen. Ook enkele personages die we al kenden, krijgen op die manier nog meer diepte. Zelfs over Crake weet Atwood nog een en ander te verzinnen. Het is wonderbaarlijk hoe naadloos alles in elkaar grijpt. Hier is een meesterverteller aan het werk.

MaddAddam bevat veel meer humor dan de andere delen. De Crakers zijn hier voornamelijk de oorzaak van. Deze kunstmatig gecreëerde mensensoort is zeer naïef en onwetend, maar bovenmatig nieuwsgierig. Alles willen ze weten en dat levert zeer onverwachte maar amusante conversaties en redeneringen op. Ze willen alles horen in de vorm van een verhaal. Toby, die door hen tegen haar zin gebombardeerd wordt tot verhalenvertelster, oefent vaak op voorhand wat ze hen die avond zal vertellen, waarbij ze voor zichzelf probeert te anticiperen op welke vragen de Crakers zullen stellen, en dat zijn heel plezierige stukken om te lezen.

Atwood was de zeventig al voorbij toen ze dit laatste boekdeel schreef, maar haar taalgebruik is bijzonder modern en haar kennis van alle moderniteiten die ons overspoelen, is indrukwekkend. Ze speelt met hacking, firewalls en computerpoorten alsof ze zestien is. Vele jonge schrijvers kunnen van haar vlotte taal heel wat leren. Ze verzint ook heel wat nieuwe dingen, en combineert dat alles met oude kennis, zoals planten en kruiden, waar ze ook zeer goed van op de hoogte is. De mix tussen oud en nieuw werkt weer prima en is andermaal heel realistisch weergegeven. Als alle elektriciteit wegvalt en we geen geneesmiddelen meer kunnen maken, is het precies die kennis van planten die belangrijk wordt. Atwood heeft goed begrepen op welke dingen we zullen terugvallen in geval van een catastrofe.

Drie boeken kommer en kwel en mensen die proberen te overleven, dat kan zwaar op de hand worden. Maar zo is het niet. De humor die Atwood in dit laatste deel stopt, heeft daar veel mee te maken, maar ook de Crakers, de gedoodverfde opvolgers van de mensheid, zorgen voor hoop, hoewel men zich de vraag kan stellen of Atwoods naïeve creaties het in werkelijkheid wel zouden redden. In ieder geval geven zij dit boeiende slot van de trilogie mee vorm, zorgen ze voor een frisse wind, en zo behoudt Atwood de aandacht van de lezer. Atwood heeft haar verhaal ook perfect gedoseerd. Het is mooi geweest. Nog een extra boek hoeft niet. Het verhaal was nooit te veel, ook nooit te weinig, altijd precies goed. Het voelt heerlijk om dit boek met zo’n voldaan gevoel te kunnen dichtslaan.