Rake en grappige observaties, maar afstandelijkheid stoort

Als gevolg van een aardbeving is in Prabhadevi, een wijk in Mumbai, een oud gebouw ingestort. Akhila Iyer, studente geneeskunde en bekend als internetprankster, haast zich ernaartoe. Al spoedig blijkt dat er een man onder het puin ligt die moeilijk te bereiken is. Akhila is tenger genoeg om door de nauwe doorgang naar de man toe te kruipen en gaat hem onderzoeken. De man ijlt en mompelt wat over een terroristenstel waarvan de mannelijke helft Jamal heet.

Op een andere plaats in India worden ene Jamal en Laila gevolgd door de opsporingsdiensten. Het vermoeden bestaat dat zij een aanslag willen plegen. Laila is studente natuurwetenschappen. Sinds haar vader is overleden, geeft ze thuis bijles aan kinderen om het gezin te onderhouden, en werkt ze ook in het bedrijf van Jamal. Jamal heeft al een paar maal kort in de gevangenis gezeten en Laila’s moeder vertrouwt hem niet. Deze ochtend zijn ze samen onderweg naar Malegaon. Voor het werk, meent Laila. Maar de opsporingsdiensten denken daar anders over.

Dit boek is gebaseerd op waargebeurde feiten. In 2004 werden vier jongeren door de Inlichtingendienst in koelen bloede vermoord omwille van vermeend terrorisme. Een van hen was de 19-jarige studente Ishrat Jehan op wie Laila gebaseerd is. Het onderzoek naar deze zaak loopt nog steeds maar duidelijk was meteen dat Ishrat Jehan onschuldig was. De zaak beroerde India en ondertussen zijn al diverse politiemensen veroordeeld.

“Er zijn gezichten die alleen een Indiër kan trekken. […] Zoals dat verblufte gezicht als hij verrast wordt door het meest logische gevolg van zijn eigen handelen.”

Schrijver Manu Joseph (1974) woont in Delhi en is journalist om den brode. Hij schrijft in het Engels, een van de twee officiële talen van India. Hij debuteerde in 2010 met Serious Men (Slimme mannen) waarmee hij meteen bekendheid verwierf. Een film, gebaseerd op dat boek, is in voorbereiding. Zijn tweede boek verscheen in 2012 en daarna duurde het vijf jaar voor hij met Miss Laila, armed and dangerous op de proppen kwam. Dit boek is nu vertaald door Harry Pallemans.

Manu Joseph heeft in dit boek heel wat rake observaties verwerkt, zoals het bovenstaande citaat er slechts een van is. Ze zijn grappig en tegelijk kritisch. Hij is hierbij niet bang om tegen zere schenen te stampen of etnische groepen te wijzen op gebruiken die best wel kritisch mogen benaderd worden. In dit boek draait dat vooral – maar niet uitsluitend – om de spanningen tussen hindoes en moslims. Joseph geeft beide groepen evenredig lik op stuk. Eerlijk en slim, zo kan niemand de slachtofferrol uitspelen.

“Eén reden dat de moslimpopulatie sneller groeit dan die van de hindoes […] is dat moslims hun meisjes niet in de baarmoeder doden.”

Het verhaal zelf is geschreven vanuit meerdere perspectieven. Akhila Iyer is een van de personages vanuit wier standpunt een versie van de feiten wordt gegeven, maar ook Laila zelf komt vaak aan bod, en er zijn ook nog professor Vaid en Mukundan die bij de Inlichtingendienst werkt en in dit boek een dubbele rol vervult. Toch houdt de schrijver de derde persoon aan als hij schrijft, en deelt ons slechts mee wat de hoofdpersonages ervaren. Niet de beste keuze in dit geval, het zit de band tussen lezer en personages erg in de weg.

Een trucje met het tijdsperspectief zorgt ervoor dat de lezer een heel boek lang op het verkeerde been wordt gezet. Dat is knap gedaan en zorgt, ondanks de voorkennis, toch voor een origineel einde. Vervelend is wel dat Manu Joseph heel afstandelijk vertelt; dat doet het boek pijn. Joseph heeft de journalist in hem niet kunnen onderdrukken. Er zit te weinig emotie in wat hij schrijft. Soms is dit meer een opiniestuk dan fictie. Die emotionele afstandelijkheid, typerend voor een krantenartikel, stoort en blijft helaas tot aan het einde schuren.