Non-fictie die leest als een spannende historische roman

Johan Op de Beeck (1957), menig Vlaams lezer zal bij het zien van die naam een belletje horen rinkelen. Ooit presenteerde hij het journaal op wat toen nog de BRT heette. Later verkaste hij naar het regionale TV Limburg en stond mee aan de wieg van Kanaal Z, een zender die uitsluitend economisch nieuws brengt. Halverwege de jaren tachtig bracht hij een boek uit over het mediabeleid van zijn toenmalige werkgever. Pas vijfentwintig jaar later volgde een tweede boek, dat over de blues in Vlaanderen ging. Daarna kreeg hij de smaak van de historische geschiedschrijving te pakken. Van 2012 tot nu kwam er jaarlijks nieuw werk uit, en zowat de helft hiervan ging over Napoleon. Maar liefst vijf boeken wist hij over deze intrigerende figuur te vullen. Drie ervan zijn nu heruitgegeven als monstrueus drieluik van ruim 1.800 bladzijden, met sobere, bij elkaar passende covers. Het betreft Waterloo en de twee delen tellende biografie, waarvan Napoleon deel 1: van strateeg tot keizer, het eerste deel is. In dit eerste boek volgt de lezer Napoleon tot aan zijn keizerskroning.  

In het voorwoord vermeldt Op de Beeck dat over Napoleon ondertussen al zo’n 300.000 (!) boeken verschenen zijn. Men kan zich amper een voorstelling maken van de ruimte die deze samen innemen, en toch vond de auteur dat nog niet alles gezegd en geschreven was. Of het was niet goed gezegd. Hij hekelt de vooringenomenheid van nogal wat geschiedschrijvers, niet bepaald toevallig vooral deze van Britse oorsprong dan, en dat tot op heden. De publicaties die vertaald worden en het Nederlandstalige taalgebied bereiken, zo zegt hij, zijn daarom eenzijdig ingekleurd. Op de Beeck wilde een zo sereen en objectief mogelijk beeld van Napoleon brengen, en putte onder andere stevig uit de memoires van enkele figuren die Napoleon van zeer nabij hebben meegemaakt, waaronder Constant Wairy, gedurende vijftien jaar Napoleons persoonlijke bediende. Ook had hij een goed contact met Charles Napoléon Bonaparte, de achterachterkleinzoon van Napoleons jongste broer en de stichter en voorzitter van de Fédération Europeénne des Cités Napoléoniennes, die hem unieke inzichten verschafte.  

Op de Beeck vangt aan met een korte levensbeschrijving van Napoleons jonge jaren als Corsicaan, want daar liggen de wortels van de familie. Slechts één hoofdstuk gunt Op de Beeck de jonge Napoleon. Dertig bladzijden later is Napoleon reeds twintig en ijverig werkend aan een moeizame carrière in het leger. De Franse Revolutie breekt uit, maar Napoleon is daar niet bij betrokken. Zijn vernuftig strategisch en politiek inzicht en zijn moed op het slagveld maken hem echter al snel incontournable.  

De schrijver kan niet verstoppen dat hij bewondering heeft voor le petit caporal, maar de impact van Napoleon op Europa was dan ook niet gering. Het beeld dat vandaag de dag van hem rest, is niet erg fraai. Zijn negatieve kanten zijn uitvergroot en aan ons overgeleverd. Daarom beseffen weinigen dat Napoleon diegene was die het huidige Europa vormgegeven heeft. Vele zogenaamd moderne realisaties, zoals de vorming van de staat Israël, zijn ontsproten aan het brein van Napoleon. Zijn Code Napoléon is nog altijd de basis van vele Europese grondwetten.  

Op de Beeck komt zijn belofte na en heeft ook oog voor Napoleons miskleunen en eigenaardigheden. Hij creëert een eerlijk totaalbeeld, verwijst fabels – zoals deze over zijn kleine gestalte – naar de prullenmand, en zet historische onjuistheden recht. Op de Beeck bouwt deze Napoleonsoap minutieus en gedetailleerd op en neemt voor elke stap ruim de tijd. Ook Napoleons entourage en de invloed hiervan op de man, worden grondig doorgelicht. De taal die hij hierbij hanteert is vlot en loepzuiver. De gebeurtenissen zijn levendig en enthousiast beschreven en worden op meerdere momenten werkelijk spannend. Meermaals raakt men zo verdiept in het verhaal dat wordt vergeten dat dit allemaal waargebeurd is. Non-fictie die uitdraait op een pageturner die de lezer maar niet weg kan leggen is een zeldzaamheid. Maar Op de Beeck heeft het wel gepresteerd.