Chaos en doelloosheid troef

Nell Zink (1964) is een Amerikaanse schrijfster die, na jaren te hebben geschreven zonder ooit iets te hebben gepubliceerd, op haar vijftigste dan toch debuteerde met The wallcreeper. Ze deed dat twee jaar nadat ze haar thuisland achterliet en in Duitsland ging wonen, en na een lange carrière die bestond uit de meest uiteenlopende jobs waarvan de meeste niets met literatuur te maken hadden. Het was schrijver Jonathan Franzen die haar schrijftalent opmerkte toen ze een weerwoord liet publiceren op een ornithologisch artikel. Hij zette zijn literair agent aan het werk en deze haalde voor haar een contract binnen voor haar boek Mislead. Toch werd Mislead pas haar tweede boek want The wallcreeper werd nog eerder onder eigen beheer gepubliceerd. Nicotine is haar derde boek en kwam in het Engels in 2016 uit. De vertaling door Gerda Baardman dateert van 2017.  

Nell Zink ontvangt wisselende kritieken voor haar boeken. Ze eindigt wel eens in lijsten met ronkende titels als ‘top 100 van de meest opvallende boeken van het jaar’, maar tegelijk schijnen maar weinig critici en lezers vat te kunnen krijgen op haar boeken. De aandacht die ze in de pers krijgt, weerspiegelt zich dan doorgaans ook niet in hoge waarderingscijfers van de lezers.  

Nicotine dreigt het helaas niet beter te vergaan. Het boek draait om meerdere personages maar Penny is het centrum waarrond al deze personages zelf ook nog eens draaien. Penny’s vader Norm ligt bij aanvang van het boek op sterven. Hij is stokoud en zijn tweede vrouw, Penny’s moeder Amalia, is een pak jonger dan hij. Hij vond haar als dertienjarig kind op een stort in Colombia en ontfermde zich over haar. Het duurt niet lang of Amalia wordt verliefd op Norm. Norm houdt de boot af tot ze meerderjarig is en ondertussen doet ze het dan maar met een van Norms zoons, Matt. De volwassen Penny gaat na de dood van haar vader op zoek naar waarheden. Hoe zat het tussen Norm en Amalia? Hoe zat het tussen haar halfbroer Matt en Amalia? Is Penny wel het kind van Norm of is Matt eigenlijk haar vader? Als gevolg van de dood van haar vader wordt Penny ook nog eens uit haar flat gezet en vindt ze onderdak in een huis, Nicotine geheten, eigendom van haar vader maar ondertussen bezet door een stelletje krakers. Ze sluit vreemde vriendschappen met de anarchistische bewoners. Hun liefde voor nicotine bindt hen in eerste instantie, maar al snel duiken de personages gretig met elkaar in bed. Nog vreemder wordt het als ook Matt en Amalia seksuele contacten beginnen te onderhouden met bewoners van huis Nicotine.  

Nicotine is een zweverig en onrealistisch boek met een flinterdunne plot die alle kanten uitgaat. De figuur van Penny die haar verleden probeert te ontrafelen en een baan probeert te vinden, is uiteindelijk nog het enige stabiele element in het boek. Penny is in een vreemd en alternatief gezin opgegroeid en zij kan alleen maar rebelleren door doodnormaal te zijn, meent ze zelf. Niet dat ze doodnormaal is, maar de rest van de bende is nóg gekker. Er wordt gedronken, gerookt, geblowd en met seks geëxperimenteerd. De antwoorden die Penny zoekt, vormen het enige zinvolle stukje plot in dit boek. De rest is – toegegeven, wel heel goed geschreven – lulkoek. Nell Zink heeft nochtans het talent om een goed boek te schrijven. Ze kan een personage neerzetten, een conversatie levendig brengen, een situatie duidelijk beschrijven, toont zich een intelligente schrijfster, maar ze slaagt er – althans in Nicotine – niet in om een samenhangend geheel te brengen. Men hoort een boek aan het eind met een zekere spijt dicht te slaan omdat het helaas uit is. Men hoort niet te jubelen omdat de klus er eindelijk opzit. Dat laatste is hier helaas wel het geval.