Krachtige anti-oorlogsnovelle
De Tweede Wereldoorlog is volop aan de gang. Na een gevecht op zee stranden twee soldaten samen in een rubberbootje. De ene is een Amerikaanse piloot wiens vliegtuig neerstortte tijdens het bombarderen van een Duitse U-boot, de ander is een Duitse officier van die boot. De Amerikaan raakt zwaargewond aan zijn rechterarm, de Duitser amputeert de arm grotendeels. De twee werden verplicht elkaars vijanden te zijn, maar dobberend op de oceaan, met slechts wat whiskey, kauwgom en chocola om zich in leven te houden en wat sigaretten om de tijd te doden, én met nagenoeg geen kans op redding, komen ze dichter tot elkaar dan de meeste vrienden ooit doen onder normale omstandigheden. Ze leren elkaar kennen, stellen zich vragen over de zin van deze oorlog, en vragen zich af of hun nog jonge levens wel voldoende het leven waard zijn geweest.
Jens Rehn (1918-1983) debuteerde in Duitsland met dit boek in 1954. Zijn leven tijdens de oorlog kende veel gelijkenissen met dat van het Duitse hoofdpersonage, maar hij werd na het torpederen van de U-boot waarop hij zich bevond door de Britten gered en zat de rest van de oorlog als krijgsgevangene uit. Na de oorlog ging hij in Berlijn aan de slag als radiomaker, gericht op kunst en cultuur, terwijl hij aan zijn debuut schreef. Niets in zicht sloeg aan en werd meteen het meest belangwekkende boek over de oorlog genoemd. Hoewel Rehn in de decennia die volgden nog meer dan tien boeken schreef, evenaarde hij nooit het succes van zijn debuut. In Duitsland werd het in 2018 opnieuw uitgebracht en dat heeft er ook toe geleid dat het boek ook hier onder de aandacht kwam en vertaald werd. Voor de vertaling stond Anne Folkertsma in.
De beide hoofdpersonages worden in het boek eenarm en de andere genoemd. Net als hun rubberbootje op het water, kabbelt ook het verhaal heel rustig voort. Als het aanvangt, is de actie in feite al voorbij. De strijd is gestreden, de andere heeft de arm van eenarm al geamputeerd, en ze hebben al alles tegen elkaar gezegd wat er te zeggen valt. Nu zit eenarm vaak in een koortsdelirium omdat zijn arm ontstoken raakt, en daarom praten de beide personages niet veel meer, al begrijpen ze elkaar ondertussen wel heel goed. Ze denken aan thuis, aan overleden of nog levende dierbaren, vragen zich af of de oorlogsidealen de moeite van het vechten waard zijn, en of het leven vol genoeg is geweest om er vrede mee te kunnen nemen in geval ze niet gered worden en de zee hun graf wordt. Tussen het denken en ijlen van de personages door, wordt de lezer sporadisch vergast op een mini-lezing waarin een bepaalde wetenswaardigheid wordt uitgediept, zoals hoe het zout in zeewater is samengesteld, hoe men een arm amputeert, hoe hallucinaties ontstaan.
In een nawoord illustreert Guus Luijters hoe Rehn beïnvloed is geworden door een aantal andere werken, zoals De oude man en de zee van Hemingway of Wachten op Godot van Beckett. Hij legt bovendien een aantal thema’s en opvallende elementen bloot die de lezer bij een eerste lezing misschien ontgaan. Het boekje is immers dun maar ook rijk aan inhoud en men wordt er van meet af aan ingesmeten zonder dat de omstandigheden helemaal duidelijk zijn. Daarom is dit nawoord een boeiende aanvulling die bovendien een herlezing van het boek stimuleert.
Rehn is erin geslaagd een boek over de oorlog te schrijven zonder over de oorlog te schrijven. Als Duitser over de verloren oorlog schrijven op een moment dat deze nog heel vers in het geheugen lag, was ongetwijfeld een moeilijke evenwichtsoefening. De oplossing die Rehn bedacht, namelijk beide partijen als gelijken in een rubberbootje plaatsen, is in ieder geval een zeer elegante. Deze eerste vertaling van zijn werk zal Rehn postuum ongetwijfeld heel wat Nederlandstalige fans opleveren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marvin O.
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
