Krachtige anti-oorlogsnovelle
De Tweede Wereldoorlog is volop aan de gang. Na een gevecht op zee stranden twee soldaten samen in een rubberbootje. De ene is een Amerikaanse piloot wiens vliegtuig neerstortte tijdens het bombarderen van een Duitse U-boot, de ander is een Duitse officier van die boot. De Amerikaan raakt zwaargewond aan zijn rechterarm, de Duitser amputeert de arm grotendeels. De twee werden verplicht elkaars vijanden te zijn, maar dobberend op de oceaan, met slechts wat whiskey, kauwgom en chocola om zich in leven te houden en wat sigaretten om de tijd te doden, én met nagenoeg geen kans op redding, komen ze dichter tot elkaar dan de meeste vrienden ooit doen onder normale omstandigheden. Ze leren elkaar kennen, stellen zich vragen over de zin van deze oorlog, en vragen zich af of hun nog jonge levens wel voldoende het leven waard zijn geweest.
Jens Rehn (1918-1983) debuteerde in Duitsland met dit boek in 1954. Zijn leven tijdens de oorlog kende veel gelijkenissen met dat van het Duitse hoofdpersonage, maar hij werd na het torpederen van de U-boot waarop hij zich bevond door de Britten gered en zat de rest van de oorlog als krijgsgevangene uit. Na de oorlog ging hij in Berlijn aan de slag als radiomaker, gericht op kunst en cultuur, terwijl hij aan zijn debuut schreef. Niets in zicht sloeg aan en werd meteen het meest belangwekkende boek over de oorlog genoemd. Hoewel Rehn in de decennia die volgden nog meer dan tien boeken schreef, evenaarde hij nooit het succes van zijn debuut. In Duitsland werd het in 2018 opnieuw uitgebracht en dat heeft er ook toe geleid dat het boek ook hier onder de aandacht kwam en vertaald werd. Voor de vertaling stond Anne Folkertsma in.
De beide hoofdpersonages worden in het boek eenarm en de andere genoemd. Net als hun rubberbootje op het water, kabbelt ook het verhaal heel rustig voort. Als het aanvangt, is de actie in feite al voorbij. De strijd is gestreden, de andere heeft de arm van eenarm al geamputeerd, en ze hebben al alles tegen elkaar gezegd wat er te zeggen valt. Nu zit eenarm vaak in een koortsdelirium omdat zijn arm ontstoken raakt, en daarom praten de beide personages niet veel meer, al begrijpen ze elkaar ondertussen wel heel goed. Ze denken aan thuis, aan overleden of nog levende dierbaren, vragen zich af of de oorlogsidealen de moeite van het vechten waard zijn, en of het leven vol genoeg is geweest om er vrede mee te kunnen nemen in geval ze niet gered worden en de zee hun graf wordt. Tussen het denken en ijlen van de personages door, wordt de lezer sporadisch vergast op een mini-lezing waarin een bepaalde wetenswaardigheid wordt uitgediept, zoals hoe het zout in zeewater is samengesteld, hoe men een arm amputeert, hoe hallucinaties ontstaan.
In een nawoord illustreert Guus Luijters hoe Rehn beïnvloed is geworden door een aantal andere werken, zoals De oude man en de zee van Hemingway of Wachten op Godot van Beckett. Hij legt bovendien een aantal thema’s en opvallende elementen bloot die de lezer bij een eerste lezing misschien ontgaan. Het boekje is immers dun maar ook rijk aan inhoud en men wordt er van meet af aan ingesmeten zonder dat de omstandigheden helemaal duidelijk zijn. Daarom is dit nawoord een boeiende aanvulling die bovendien een herlezing van het boek stimuleert.
Rehn is erin geslaagd een boek over de oorlog te schrijven zonder over de oorlog te schrijven. Als Duitser over de verloren oorlog schrijven op een moment dat deze nog heel vers in het geheugen lag, was ongetwijfeld een moeilijke evenwichtsoefening. De oplossing die Rehn bedacht, namelijk beide partijen als gelijken in een rubberbootje plaatsen, is in ieder geval een zeer elegante. Deze eerste vertaling van zijn werk zal Rehn postuum ongetwijfeld heel wat Nederlandstalige fans opleveren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marvin O.
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
