Een van Peeters’ sterkere romans

Beertjes ouders hebben hem nooit graag gezien. Al van kort na zijn geboorte doen ze er alles aan om van hem af te komen. Dat lukt pas op zijn vijftiende, wanneer hij door zijn vader aan het zieltogende circus 'Huis van Vertier Fred Trompet di Modrone' verkocht wordt. Bijna meteen na zijn aankomst daar komt ook Oogje, een meisje met downsyndroom, het circus versterken. Ook zij werd door haar vader afgestaan. Wanneer onverkwikkelijke gebeurtenissen de twee verplichten om op een oude Zündapp 529 op de vlucht te slaan, besluit Beertje om af te rekenen met zijn ouders en Oogjes vader.

Oogje. Het kleine meisje uit de Lange Tafelstraat is 'de tiende van Peeters', aldus de achterflap. Wellicht werd alleen de fictie geteld, want Marnix Peeters (1965) bracht al meer dan tien boeken en novellen uit, waaronder ook bloedserieuze non-fictie. Hij publiceerde al bij meerdere uitgeverijen, zoals De Bezige Bij, Prometheus, Hollands Diep en De Arbeiderspers. In 2017 richtte hij het uitgeefplatform Pottwal Publishers op, van waaruit hij de dingen meer in eigen hand wilde nemen. Voor het drukken zorgde WPG, maar de Belgische tak hiervan bestaat ondertussen niet meer, en dus verschijnt Oogje opnieuw via De Arbeiderspers.

Oogje vormt een nieuwe episode in de reeks humoristische romans van Peeters. De ingrediënten zijn onderhand bekend: een allegaartje aan obscure figuren, karikaturen en rariteiten die zich niet aan, maar ver over de rand van de marginaliteit voortbewegen; een opeenvolging van absurde situaties; sappige, bijtende taal die het zwart-witdenken van de personages versterkt; een stevige portie beledigingen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Herman Brusselmans, viseert Peeters geen werkelijk bestaande personen met zijn humor, maar durft hij wel stevig in te hakken op groepen. In dit boek bijvoorbeeld krijgen mensen met het syndroom van Down via Oogje ('het mongooltje met het meelijwekkend uiterlijk') er wel eens ongenadig van langs. Wie nog niet eerder kennismaakte met de tirades die Peeters overal vlotjes doorheen jast, of van nabij betrokken is bij een doelgroep onder vuur, verslikt zich mogelijk wel een keer. Maar Peeters compenseert ook. Beledigingen worden getemperd door onverwachte momenten van liefde of respect. Zo is Oogje ook een wandelende muzikale encyclopedie en spreekt ze zowat als enige ter wereld – en bovendien loepzuiver – een nagenoeg uitgestorven taal.

'"Geluk biefstuk," fluisterde Oogje terwijl ze met de tongpunt uit de mond een olifant donkerblauw aan het kleuren was.
"Wat staat er bovenaan je blad, Oogje?" vroeg ik.
"Kijk maar," zei Oogje – en ze schoof haar tekenblok naar me toe.
"Továbbra is rejtély," las ik hardop. "Wat is dat, Oogje?"
"Het staat er toch?" antwoordde ze verwonderd.
"Laat zien," zei Ruxandra. "Mooie olifant. Veel mooier dan dat grijs altijd. Dat is een goed signaal, als een kind durft af te wijken van wat door iedereen aanvaard en geprezen wordt. Als het uit de pas durft te lopen. Wijst op creativiteit en durf en eigenzinnigheid. Wie blauwe olifanten tekent, zal het in het algemeen verder schoppen in het leven dan zij die alles doen zoals het ze wordt voorgedaan."
"Ik heb geen grijs," zei Oogje.'

De meeste van Peeters’ romans zijn roadtrips, waarin een aantal personages samen de hort opgaan en onderweg absurde situaties meemaken en aparte creaturen ontmoeten. Oogje is niet anders. Hun vlucht uit het circus brengt Beertje en Oogje zodoende bij de hoer Ruxandra, in wier bed Beertje een Beer wordt, bij Swa Van Kerkhof, een doorslecht verkoper van sjoemelverzekeringen, bij een vliegtuigpiloot met een houten been, bij een vurige novice, bij een dokter die gespecialiseerd is in palliatieve sedatie, en nog enkele anderen. Saai wordt het nooit. Het boek staat vol onzin en schunnigheden die sommigen provocerend vinden, maar dat het nog kan is in een preutser wordende maatschappij vooral een verademing. Peeters is vaker wel dan niet scherp en grappig. De tiende van Peeters straalt enthousiasme en goesting uit, als was het zijn debuut. Het is een van zijn sterkere romans van de afgelopen jaren.