Poëzie in verhaalvorm

Rugo Vlielander doceert kunstgeschiedenis terwijl hij ook nog aan een proefschrift werkt. Het lesgeven gaat hem tegensteken en hij stevent af op wat een burn-out lijkt. Het loopt uiteindelijk mis op de school waar hij lesgeeft en hij wordt geschorst. Rugo knoopte ondertussen een relatie aan met een collega die in het boek ‘de docente’ wordt genoemd, maar ook deze relatie zit op een doodlopend spoor. Zijn onderzoek naar de schilder Pieter Rudolph Kleijn leidt hem echter net op tijd naar Frankrijk. Een oude, geschetste voorstudie van een schilderij van Kleijn laat vermoeden dat hij daar verbleven heeft, en Rugo besluit daarheen te trekken, op zoek naar de nodige rust om zijn proefschrift af te werken. Die rust vindt hij daar echter niet. In het landhuis van landheer Emmy, waar hij verblijft, verblijft ook de Nederlandse Does, een jonge vrouw die zich voornamelijk bezighoudt met nietsdoen. Ze zwerft door de natuur, luistert naar elpees en singles uit de jaren ‘80, en leest spirituele boeken. Op het landgoed werkt ook ‘ome Swaan’, eveneens een Nederlander die in het dorp woont en de groenten en planten van Emmy onderhoudt. Zij geven Rugo wat te doen, stof tot nadenken ook, een pad naar innerlijke rust, maar niet de rust om aan zijn proefschrift te werken.

Ineke Riem (1980) is naast schrijver ook dichter en dat is aan het boek te merken. Alhoewel Rauw hart een roman is met een verhaal, lijkt het op veel vlakken eerder een dichtbundel in verhaalvorm. Het verhaal heeft wel een chronologie met een begin en (halfopen) einde maar het is voornamelijk opgebouwd uit een opeenvolging van indrukken. Het boek schrijdt niet vooruit in de tijd maar maakt sprongen. Een paragraaf bestaat uit een flard, een momentopname die tegelijk de beschrijving is van indrukken die Rugo opdoet. De volgende paragraaf is weer een andere flard, vooruit in de tijd gesitueerd, opnieuw grotendeels beschreven aan de hand van indrukken. Zo maakt het verhaal sprongetjes en de lezer vult de leemten daartussen zelf in.

Omwille van deze opeenvolging van indrukken krijgt het verhaal een wat vrijblijvend karakter. Moet je het boek echt lezen als één geheel, als de roman waarvoor het verkocht wordt, of mag je de paragrafen los van elkaar lezen als afzonderlijke stukjes woordkunst? Dat laatste kan namelijk ook, en nog het meest van al met het middengedeelte dat zich in Frankrijk afspeelt. Je kan je concentreren op de inhoud van het verhaal, of je kiest ervoor om te genieten van hoe de zinnen zijn opgebouwd, hoe niet-alledaagse woorden een plaats krijgen, hoe indrukken door taal vorm krijgen. Ook heel geschikt voor dit doel zijn de tussenhoofdstukken. Na elk hoofdstuk met Rugo in de hoofdrol komt immers steeds een hoofdstuk dat een gebed of mijmering is, geschreven door Does. Zij is geïnteresseerd in spiritualiteit en in elk tussenhoofdstuk richt ze zich tot een andere heilige: Shiva, Budai, de heilige Thérèse, enz. Bij elk van deze hoofdstukken hoort ook een mooie pentekening van de hand van Ineke Riem zelf.

Beoordeeld vanuit het standpunt van de romanlezer die op zoek is naar het verhaal in het boek, is Rauw hart wat mager. Het geheel doet wat zweverig aan en dat is waarschijnlijk niet waar de meeste romanlezers naar op zoek zijn. Echt diep in de psyche van de personages dringt het boek uiteindelijk ook niet door en zij zijn aan het einde van het boek nog steeds even mysterieus en ongrijpbaar als ze bij het begin waren. Ineke Riem heeft wel een heel beeldende en rijke schrijfstijl die heel erg aantrekt en ook heel goed past bij de romans die ze schrijft. Veel meer dan het verhaal vormt die stijl het zeer genietbare hoogtepunt van het boek.