Intelligente thriller, doorspekt met subtiele doordenkers

Voor velen zal de naam Dominique Biebau (1977) onbekend en nagelnieuw geklonken hebben toen eind oktober bekend werd dat hij de Hercule Poirotprijs 2019 gewonnen had met zijn nieuwste boek Russisch voor beginners. In ons gezin was dat niet zo. Wij ontdekten Biebau enkele maanden voor het verschijnen van IJslands gambiet. Het wordt gezegd dat ouders een invloed hebben op het leesgedrag van hun kinderen. Dat ook het omgekeerde wel eens waar kan zijn, werd hier bewezen want het was onze oudste zoon die ons liet kennismaken met Trage wegen, een lichtvoetige en satirische roman over een leerkracht uit het fictieve dorpje Blaarbeek die vrij toevallig in de lokale dorpspolitiek terechtkomt. Kort daarop verscheen dan IJslands gambiet, een intelligente thriller die niet alleen een goed onderbouwd plot bevat maar de lezer zelf ook aan het speuren zet. Het boek werd nog beter gesmaakt dan zijn voorganger. In de vier jaar die volgden, hebben we ons geregeld afgevraagd wanneer Biebau met een derde boek zou komen. Het is er nu, het won een belangrijke prijs, en het is bovendien een boek dat die prijs ook waard is.

Maarten, Diederik, Lore en Pavel zijn de belangrijkste personen in het verhaal. Diederik en Lore zijn gehuwd en gaan Russische les volgen omdat speleologie hun hobby is en ze een expeditie in Rusland plannen. Maarten moet op Russische les om zijn baan te kunnen behouden. Pavel, de naam verraadt het al een beetje, is de lesgever. Er ontstaat tussen deze personages een goed uitgedachte en boeiende driehoeksverhouding, hoe vreemd dat ook mag klinken aangezien ze met zijn vieren zijn.

Biebau onderwijst Nederlands in de hogere jaren van een middelbare school, en van iemand met zo’n beroep verwacht je niets anders dan loepzuivere taal, en misschien zelfs wat ongebruikelijke woorden of origineel opgebouwde zinnen. In Trage wegen en IJslands gambiet toonde Biebau zich fan van het werkwoord meanderen, en dus hoopte ik het dit keer opnieuw tegen te komen. Ik heb het niet gevonden, maar laat dat dan ook de enige teleurstelling zijn. Meanderen wordt dus geen wederkerend patroon. Mooie zinnen en correcte taal gelukkig wel. Subtiele dingen vaak ook, zoals deze doordenker:

“Rusland werd een land als een ander, ergens tussen Roemenië en Rwanda in.”

Of:

“Ik zou hem [mijn vader] pas begrijpen als ik zelf kinderen had die me niet begrepen, daar had ik me al bij neergelegd.”

En hoewel dit nog maar Biebau’s derde boek is, weet hij toch al kleine verwijzingen naar zijn voorgaande boeken te verwerken: Blaarbeek en koningsjacht moeten volstaan als hint. Wie de voorgaande boeken las, zal deze verwijzingen met een glimlach zien passeren. Stephen King had meer boeken nodig vooraleer hij genoeg materiaal had verzameld om hetzelfde te doen.

Het verhaal speelt zich af in 1998 en ook in 2010, en het perspectief ligt bij Maarten en Diederik. Elk hoofdstuk vermeldt bij aanvang duidelijk wie en wanneer. Onafhankelijk van deze indeling, kan het boek nog een keer in grosso modo twee gelijke delen verdeeld worden. De eerste helft is inleidend. Er is niemand dood, er zijn nog geen grote potten gebroken, maar onderhuidse spanning is volop aanwezig omdat je voelt dat er wel wat staat te gebeuren. In de tweede helft is er wel iemand dood, en rijst de vraag wat er nu eigenlijk gebeurd is. Doorwinterde thrillerlezers begrijpen rond de helft van het boek wel ongeveer hoe de vork aan de steel zit, maar dan nog zitten er veel aspecten aan het verhaal die het interessant houden. Let bovendien op het woord “ongeveer” dat ik gebruikte. Ik wist halverwege wie en waarom, maar het hoe heeft me nog de rest van het boek beziggehouden en uiteindelijk verrast. Heel mooi gedaan, dit. Dit is geen razendsnelle thriller vol bloed en geweld, maar een gemoedelijk boek in de traditie van Agatha Christie met een hoofdpersonage dat langzaam en door volharding tot de inzichten komt die nodig zijn om de misdaad te ontrafelen. Net zoals IJslands gambiet mag Russisch voor beginners daarom een intelligente thriller genoemd worden. Een terechte winnaar van de Hercule Poirotprijs 2019.