Rommelig

Twee Nederlanders ontmoeten elkaar in New York bij een cursus scenarioschrijven. De ene is Oscar, een liedjesschrijver die het land ontvlucht is en ondertussen al jaren in de VS woont. De tweede is Sam, thuis een succesvolle acteur, die het in Amerika wil proberen en er nog maar pas gearriveerd is. Het klikt en Oscar biedt hem zijn vrije logeerkamer aan. Ze ontdekken dat hun buurman afgeperst wordt. Hierin zien ze een ideaal scenario waarop ze hun cursus kunnen toepassen. Maar dan moeten ze de afpersing wel weten te manipuleren. De problemen die ze daarbij tegenkomen, lossen ze on the fly op. Maar die aanpak levert alleen maar meer problemen op tot de chaos niet meer te overzien is.

Sinds hij in 2015 debuteerde met Onderweg met Roadie, verscheen er geen fictie meer van acteur en muzikant Thomas Acda (1967). Met Scenario komt daar nu verandering in. Net zoals in het eerste boek is Acda’s voorliefde voor Amerika, en met name New York, een belangrijke factor. In de debuutroman verzeilde een Nederlandse zanger na een abrupt einde van zijn carrière in Amerika, en ook in dit boek gebeurt iets dergelijks, ook al is de zanger een liedjesschrijver geworden. De vraag is onvermijdelijk: is het boek een doorslag van Onderweg met Roadie, of is het toch heel wat anders geworden?

Het inleidende hoofdstuk speelt zich af als het verhaal eigenlijk al grotendeels achter de rug is. Het is dan nog onduidelijk waar het precies over gaat, en dat is een techniek waar schrijvers wel vaker gebruik van maken. In wat volgt, keert de schrijver naar verwachting terug in de tijd en komen zijn lezers steeds meer te weten over de aanleiding tot wat ze net hebben gelezen. Het is Oscar die vertelt wat hem is overkomen. Die vertelling wordt rustig opgebouwd, met een lange en onderhoudende inleiding waarin ieder personage dat er toe doet, de nodige aandacht krijgt, zonder dat ze evenwel diep worden uitgewerkt.

Omdat de beide hoofdpersonages scenarioschrijven volgen, is er vrij veel aandacht voor film. Een tweetal passages in het boek zijn als scenario geschreven, maar de film sluipt voornamelijk in het boek omdat Oscar via vergelijkingen uit films – komende uit zijn eigen hoofd of uit de mond van een ander personage dat hij citeert – bepaalde zaken aanschouwelijker maakt. Dat werkt, maar een zin als 'Er is in uw leven toch wel íets wat interessanter is om over te schrijven dat dit soort Bridges of Madison County-kul?' heeft alleen effect als de lezer in kwestie iets van film af weet natuurlijk. Zo niet, gaat een deel van de visualisatie die de auteur gebruikt, de mist in.

Het verhaal doet aanvankelijk wel iets. De beide hoofdpersonages komen toevallig op het spoor van de afpersing en het idee dat zich hierdoor ontwikkelt, heeft potentieel. Er zit een tikkeltje humor in, wat weetjes over New York, personages die iets aparts hebben, en de nodige moeilijkheden waarvan de lezer zich afvraagt hoe ze opgelost zullen raken. De dialogen en beschrijvingen zijn ook vlot en laten zich makkelijk lezen. Maar de magie raakt nog voor halfweg uitgewerkt. De auteur valt in herhaling en de plot wordt rommelig. Zit er bij aanvang nog lijn in de uitwerking, dan is dat later steeds minder het geval. Oscar springt steeds vaker van de hak op de tak en personages gaan zich in vreemde bochten wringen, of blijken een ongeloofwaardige dubbele agenda of identiteit te hebben. Hoewel Oscar in zijn cursus aangeleerd krijgt dat personages wel door toeval in de problemen kunnen raken, maar er nooit door toeval weer uit mogen komen, wordt alles toch steeds vaker bepaald door toevalligheden. Scenario valt naar het einde toe uit elkaar en onwaarschijnlijke wendingen stapelen zich op, tot men niet eens meer zeker weet waar dit nu eigenlijk nog over gaat. De veelbelovende start vloeit helaas over in een teleurstelling.