Inhoudelijk van middelmatig niveau, wel goed verteld

Op een dag verlaat de vijftienjarige Ellie het huis om naar de bibliotheek te gaan. Daar komt ze niet aan. Nooit wordt nog een spoor van haar gevonden. Het huwelijk van haar ouders gaat eraan onderdoor en de relatie tussen Ellies moeder Laurel en haar andere kinderen is nooit meer hecht. Tien jaar later worden Ellies botten gevonden, maar het levert geen antwoorden op. Dan leert Laurel Floyd kennen en ze valt voor hem. Floyd heeft een negenjarig dochtertje Poppy dat sprekend op Ellie lijkt. Dat voedt Laurels drang om het mysterie rond haar verdwenen dochter op te lossen.

Lisa Jewell (1968) had het boek eind 2016 al af en vond het zelf bizar. Zonder veel last van bescheidenheid vroeg ze zich af of haar manuscript briljant was of niet. Ze gaf het aan haar redacteur voor een objectieve beoordeling, en zij besprak het dan weer met een collega, waarna ze Jewell een ingrijpende verandering voorstelde. Jewell begreep dat het niet goed genoeg was en ging met het voorstel aan de slag. Dat leidde een halfjaar later tot wat nu door Ineke de Groot werd vertaald als Toen was ze weg.

Het grootste deel van de tijd volgen we Laurel. Zij leert Floyd en Poppy kennen en denkt ondertussen ook terug aan de gebeurtenissen in de periode rond de verdwijning van haar dochter. Dat levert twee verschillende tijdlijnen op, die nog eens worden afgewisseld met een derde waarin dochter Ellie wordt gevolgd in de periode tot aan, en tijdens haar verdwijning. Later in het boek krijgen nog twee andere personages af en toe het woord. In tegenstelling tot de drie voorgaande tijdlijnen, wordt hun aandeel in de ik-persoon verteld. Ondanks dit allegaartje aan tijden en stijlen, blijft de plot wel heel de tijd overzichtelijk.

Dat het verhaal bizar is, is ten dele waar in die zin dat het voor een stuk ongeloofwaardig is. Met Laurels aandeel erin is niets verkeerd, maar met wat Ellie overkomt, en hoe Floyd en Poppy in het geheel passen, slaat de schrijfster de bal toch een aantal keren flink mis. Ze debuteerde als feelgoodschrijfster en op het ogenblik dat Toen was ze weg in het Engels verscheen, was ze nog niet heel lang overgestapt naar het misdaadgenre, wat merkbaar is. Ze maakt zich niet druk over hoe waarheidsgetrouw de politieoptredens zijn, en over of alles technisch zelfs wel mogelijk is. In plaats van de plot hier en daar subtiel richting einde om te buigen, geeft Jewell er soms een stevige knak aan, wat de geloofwaardigheid nog meer aantast. Haar vorige successen maakten de uitgeverij wellicht minder kritisch, want een debutant was hier niet mee weggekomen.

Jewells misdaadboeken worden als psychologische thrillers uitgebracht, toch zijn ze veeleer ontspannend dan spannend. Ze maken de lezer nieuwsgierig naar hoe een en ander in elkaar zit, maar verder dan dat gaat het niet. Wanneer de aap uit de mouw komt, is dat geen echte verrassing meer want Jewell geeft vrij snel cruciale informatie vrij. Ze gaat zelfs nog een stapje verder door al na driekwart met de ontknoping te komen, om in het laatste kwart heel gezapig de losse eindjes vast te breien, wat hoegenaamd niet spannend of interessant meer is.

De kwaliteiten van de schrijfster liggen in hoe ze de personages uitwerkt. Dat aspect krijgt veel aandacht en is goed uit de verf gekomen. De manier waarop het verhaal verteld wordt, met vele korte hoofdstukken en meer dan voldoende perspectieven, is eveneens prima geslaagd. Jewell kan vertellen, alleen wordt het weleens tijd dat ze haar lezers op het puntje van hun stoel zet, want inhoudelijk blijven haar thrillers van middelmatig niveau. Toen was ze weg is daar helaas opnieuw geen uitzondering op.