Sterke thematiek, uitwerking veeleer oppervlakkig

Astrids moeder Ida lijdt aan dementie van het type Lewy body. Naast de typische symptomen die iedereen wel kent, komen daar hallucinaties bovenop. Ze hoort in een verzorgingstehuis. Astrid stelt dat evenwel uit en probeert haar moeder zo lang mogelijk thuis te houden. Wanneer hun huisarts met vakantie is en bij een huisbezoek vervangen wordt door een collega, loopt het mis. Ida steekt hem met een aardappelmesje in de hals. Astrid wil uitzoeken waarom precies deze man haar moeder tot die actie aanzette.

Liz Ouwens (1986), leerkracht in het basisonderwijs, begon in 2016 les te volgen aan de Schrijversacademie. Na een finaleplaats bij de de Tomas Ross crime-schrijfwedstrijd van 2017 volgde ze bij hem nog een masterclass. Op een volwaardig eigen boek was het dan nog vijf jaar wachten. Wie zwijgt... is Ouwens’ debuut en daaraan werkte ze een tweetal jaar. Ze combineert hierin haar voorliefde voor feelgood en thrillers. Voor het verhaal vond ze deels inspiratie binnen haar eigen familie, waaronder hoe de symptomen van Lewy body zich uiten.

Het boek is een psychologische thriller, wat betekent dat hoe een hoofdpersonage bepaalde gebeurtenissen beleeft veel aandacht krijgt. Dat klopt inderdaad. Wat in het verleden van de dementerende Ida gebeurde, zindert meer dan een halve eeuw later nog altijd na, ook bij haar dochter. Omdat dit een thriller is, wordt spanning verwacht. Dat valt helaas behoorlijk tegen. Het misdaadgehalte is laag en wanneer de auteur een verdienstelijke poging doet om wat spanning toe te voegen, countert zij zichzelf altijd weer door vrij snel weg te geven wat er speelt. Oplossingen voor akkefietjes zijn meermaals gemakkelijkheidsoplossingen met een minimum aan wrijving zodat de auteur zichzelf nooit echt hoeft uit te dagen om naar de conclusie toe te werken. Door de doorzichtige hints en snelle weggevers zijn zowel de clou als de finale grotendeels en lang van tevoren te voorspellen, wat natuurlijk funest is voor het spanningselement. Dit een roman noemen dekt de lading daarom beter.

Flashbacks naar perioden tussen 1969 en 1986 geven het verhaal diepgang en structuur. Ze brengen een inkijk in gebeurtenissen die Astrid nooit uit zichzelf kan verkrijgen en die haar moeder door haar ziekte niet meer kan bieden. Deze passages zijn meteen ook de sterkste stukken, maar zijn niet veelvuldig aanwezig. Wat zich in het heden afspeelt, is lang niet zo boeiend, wat onder meer veroorzaakt wordt door een overdaad aan dialogen die niet altijd zinvol zijn en het verhaal oprekken en vertragen. De schaarse diepgang die in de hedendaagse periode aanwezig is, zoals het belang van een perenboom en Ida’s hallucinaties, is heel mooi in het verhaal verweven en doet beseffen dat het boek hier daadwerkelijk sterker van wordt. Volgende keer meer van dit graag.

Ondanks de best wel tekenende gebeurtenissen kom je over de personages weinig te weten, met Ida als sporadische uitzondering. Drie generaties vrouwen spelen in het hedendaagse verhaal een rol, maar ze zijn door hun gedragingen en omgang met de realiteit grotendeels inwisselbaar. Zo bijvoorbeeld spreekt Astrid, een vijftiger, haar moeder anno 2021 met 'u' aan, haar studerende dochter doet hetzelfde met haar grootmoeder. Dat is niet meer van deze tijd en maakt alle personages op eenzelfde manier ouderwets, waardoor het generatieverschil niet voelbaar is. Dat vlakt hun identiteit af. Ze blijven vrij grijs en oppervlakkig.

Samengevat toont Ouwens potentieel als schrijver, maar slaagt er niet in te laten geloven dat dit een thriller is. Wie zwijgt... hoort in de boekhandel thuis in de romansectie. Ondanks de gruwelijke thematiek komt de impact ervan op de hoofdpersonages niet goed uit de verf en daarom raakt het verhaal de lezer niet. Enkele sterke passages kunnen niet verhelpen dat het boek na uitlezen alweer snel naar de achtergrond verdwijnt.