Spraakverwarring tussen onbuigzame en vrije geesten ! ***1/2

De kloof tussen ontbering en rijkdom heeft op heel wat momenten in de geschiedenis geleid tot een explosie van geweld. Ook in de jaren voor de Franse Revolutie zorgen gore armoede tegenover adellijke luxe voor een klimaat van bitterheid dat een uitweg zou vinden in een gewapende opstand. Parijs kent onzekere tijden!

Bovendien heerst er rond 1783, het jaar waarin deze roman zich afspeelt, een klimaat van onverdraagzaamheid, tunnelvisie en eigen gelijk. De Habsburgse koningin is vaak de kop van jut. Ze wordt denigrerend 'l'Autrichienne' genoemd, 'de Buitenlandse' in dit boek. Volgens veel burgers staat Marie Antoinette symbool voor de verspilzucht en het dédain van de bestuurders die zich niet bekommeren om het lijden van de grote onderklasse en het land meesleuren in eindeloze oorlogen. Deze ongenuanceerde denkers houden er geen rekening mee dat de echtgenote van hun koning van het boerenleven houdt, liefst eenvoudige mousselinejurken draagt, arme kinderen adopteert en heel veel aan liefdadigheid doet.

DE HOOGGEBOREN DIENSTBARE
Dat deze, bijna ongeletterde, Oostenrijkse prinses net zoals het gepeupel geen stem heeft, wordt niet begrepen.
Of zoals Joke van Leeuwen schrijft:
'... omdat haar moeder had bedacht dat ze uitgezonden moest worden naar een natie waar ze met een verlegen jonge kroonprins, ... als twee verzoenende naties in één bed moest gaan liggen.'
Op dat moment wordt er slechts een begin gemaakt met de onvrijheid van de latere koningin.

Kortzichtigheid vind je ook bij bijbelvaste gelovigen die zich geen wereld buiten een dogmatische religie kunnen voorstellen. In tegenstelling tot de vrije geesten die kleine stappen zetten in de richting van de wetenschap, deelt de straatprediker Gaston zijn medeburgers op in godsgetrouwen en afvalligen. Hij 'kent de waarheid en al die anderen niet'. Bliksem is elektriciteit voor de ene, de toorn van de Almachtige voor de ander!

EEN TE VLAK VERHAAL
'Alle tijden zijn onzeker' is geschreven in een zwierige, weelderige stijl die afwisselend de ratio, de zintuigen en de emoties laat spreken... of wat relativerende humor toevoegt. Toch verliest de auteur zich te vaak in uitdijende beschrijvingen in plaats van in te zetten op de voortgang van het verhaal en naar een climax toe te werken. Bovendien mis je confrontaties tussen personages en andere psychologische ontwikkelingen. Je hebt de indruk als een drone boven de stad te vliegen zonder ooit midden in het gewoel te landen.

Zoals de titel al suggereert heeft het verleden altijd met het heden te maken. Religieuze fanatici, simplistische denkers, ongecultiveerden die zich verliezen in complotdenken en anti-wetenschappelijke dwalingen, Capitoolbestormers, irrationele vaccinweigeraars enz. vinden hun gelijken in de eeuwen die achter ons liggen. Helaas is de mens niet in staat om te leren van de barbarij die deze burgers aanrichten!

LITERAIR EERBETOON
Tijdens de openingsshow van de Olympische Spelen in Parijs werd de Franse Revolutie gevierd met het nationale motto 'liberté, égalité, fraternité'... terwijl Marie Antoinette op de tonen van operamuziek naar de kerkers van de Conciergerie werd gebracht. In 1793 werd ze van daar naar de Place de la Concorde vervoerd waar even later haar hoofd onder de guillotine terecht kwam. De extremistische sansculottes die de revolutie aanjoegen hadden geen 'liberté' of 'fraternité' in gedachten voor de weerloze koningin!
Gelukkig kunnen boeken een door pamfletten en spotprenten besmeurd imago oppoetsen!